Tommy Wieringa
‘Op foto’s van Maslak is te zien dat voor het transport van de boten naar de rivier (de Dnjepr, nvdr) onze auto’s zijn gebruikt’. ‘No one is too small to make a difference’ zou Greta Thunberg schrijven. Tommy Wieringa reisde met een aantal kompanen naar Oekraïne om diverse materialen te bezorgen, 'het land dat nu al een halve Eerste Wereldoorlog lang wordt gemarteld door de beul uit Moskou' (Geert Van Istendael, Amice, in Benno Barnard Handboek. Het is een beklijvend en persoonlijk relaas met veel aandacht voor de complexe gelaagdheid van de werkelijkheid.
De acute nood aan militair materieel is merkbaar aan beide
zijden, militaire musea werden leeggehaald, materialen opgeknapt en hergebruikt.
Wieringa rijdt doorheen Oekranië (veel
materiële hulp wordt in Polen geleverd), kijkt en schrijft, niet over Russen en
Oekraïners, maar over (krim)Tartaren, Kozakken, Joden, Nederlanders, Duitsers,
Polen, Armeniërs, … Hij pluist uit,
stapt terug in de tijd (vooral naar de eerste en de twee wereldoorlog) en kijkt
vooruit.
Hij stopt aan de geboorteplaats van Joseph Roth, laat zijn
gedachten dwalen naar Kundera, Rousseau en Montesquieu, en vele andere
schrijvers en schenkt aandacht aan kleine details die in het leven het verschil
kunnen maken, gaande van vodkadistilleerders tot kerkhoven (‘een beeldentuin
van graniet’). Zijn verhalen over een bezoek aan een kliniek met vooral mannen
zonder ledematen en de martelingen zijn indringend. Hij probeert te begrijpen
hoe het Russische (!) volk denkt, “sinds mensenheugenis wordt ingeprent dat de
vijand overal is, dat de ziel van de natie met alle macht verdedigd moet worden
tegen het perfide Westen, tegen zijn consumptie en corruptie. Het nationale
curriculum is gedrenkt in vijanddenken en geloof in de heilige volmaaktheid van
het vaderland. Het vaderland, niets dan het vaderland …principieel handelt het
imperium naar zijn grondwet van angst en wreedheid, die het schaamteloos
etaleert’. Maar bovenal is en blijft Tommy Wieringa een uitstekend schrijver en
lees je over regensluiers die over de weg vegen, brokkelige asfalt, bomen die
zich steeds dieper over ons heen buigen … Wat blijft is de taal van verwoesting.
Volgens (voorlopige) berekeningen zal de laatste mijn in Oekraïne over …757 jaar
geruimd worden.
