maandag 26 april 2021

Geroezemoes in het gras

 






verscheen op de site van BBL op 19 april 2021

https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/geroezemoes-het-gras-dave-goulson


Dave Goulson

“Ik stuitte ook op een egel, die snuffelend een ommetje maakte of misschien op weg was naar huis na een drukke nacht wormen kauwen. Ik hou van hun hobbelende tred, als van een oude man met een lamme heup die vanuit de kroeg op weg is naar huis.” (uit: Geroezemoes in het gras, p. 62).

Ontspanning met een boodschap

Goulson is een speelse, creatieve deugniet met een ongeremde fantasie, gevoel voor taal én een passie voor kleine dieren. Hij vertelt verhalen over beestjes. Als kleine beestjes je niet boeien, lees dan Goulson en je verandert geheid van gedacht. Hij is openhartig en vertelt ook over zijn eigen leven. Hij is ondernemend en onvoorstelbaar nieuwsgierig. Bijen en hommels komen veelvuldig voor in zijn boeken. Het is dan ook voor de hand liggend (blijkbaar stemmen recensenten hun woordkeuze af op het thema van het boek) om zijn schrijfstijl “aanstekelijk” te noemen. Hij beschouwt zichzelf als een entomologische treinspotter. Het boek is bedoeld als waarschuwing om ons er aan te herinneren dat we het leven op aarde in al zijn verscheidenheid moeten koesteren. Ontspanning met een boodschap.

In zijn eerste boek haalt hij vele verhalen op over zijn kindertijd. Zijn verhuizing naar een landelijk gelegen woning  bracht hem naar een “lokaal aards paradijs”, inmiddels een egaal en grootschalig landbouwgebied. Met de ontloken liefde voor kleine diertjes op zak, ging hij studeren. Nadien volgde: trouwen, vestigen en kinderen. Zijn tweede boek (geroezemoes in het gras) hangt hij op aan de aankoop van een oude boerderij in Frankrijk, in de Charente. Het terrein werd zijn speeltuin om dieren meer kansen te bieden.

Over boktorren en eikelmuizen

In het boek “geroezemoes in het gras” vervult Goulson zijn levensdroom. Hij beschrijft de oude boerderij, met respect voor wat voorafging. Hij heeft “een oud krot” (hij omschrijft het als “een opknappertje”) gekocht, met grond en geschiedenis. Daarna beschrijft hij de binnenkant van het gebouw. Je zou verwachten dat hij (lees er maar wat immo-sites op na) daarna een stukje schrijft over oppervlaktes, oriëntatie, lichtinval, comfortabele ruimtes, maar niets daarvan. Hij beschrijft kamer na kamer welke dieren er leven, bruisend van enthousiasme en vooral met aandacht voor de kleine dieren. Trilspinnen, huisspinnen, larven, boktorren, bonte knaagkevers, houtworm, zwartlijven, logge kevers, huismuizen, bosmuizen, eikelmuizen, relmuizen: allemaal passeren ze de revue.

Omdat de eikelmuizen ’s nachts naar elkaar roepen, en hem met hun rumoerige strapatsen uit zijn slaap hielden, besloot hij om ze te vangen met Cantal, succes verzekerd. Het illustreert dat dieren zijn denken, doen en laten beheersen, 24 uur per dag. Dat blijkt ook uit het feit dat hij het niet over zijn hart krijgt om de houten balken van zijn woning, aangetast door knaagkevers, te behandelen met een bestrijdingsmiddel. “Wie ben ik om ze de deur te wijzen? Ze wonen hier al 150 jaar.”

Bompa in spe

Goulson is een verhalenverteller, een bompa in spe die dagelijks een stapel wetenswaardigheden vertelt over dieren, liefst kleine dieren. Zijn verhalen zijn uitgesponnen. Als hoogleraar aan een universiteit verkiest hij precisie. Hij is ongelooflijk geboeid door details, en beschrijft die in alle eenvoud. Bovendien heeft hij een mateloze fantasie. En hij is Brit, de combinatie van een understatement met een kwinkslag hanteert hij voortdurend. Voeg daar nog aan toe dat hij zijn verhalen heel persoonlijk maakt, en dan weet je wat je kan verwachten.

 

Je leest wat hij uitspookte als kind, hoe hij de wereld ontdekte, op huwelijksreis ging, en ga zo maar door.

Bij een beschrijving van een bloem maakt hij een vergelijking met de kin van Kirk Douglas, nectar is een sportdrank voor bijen, een bloem is een uithangbord en marktkraam tegelijk, een zomerwei is een kolkende massa contactadvertenties. En dan zijn er nog stelletjes die elkaar het hof maken, wrede afwijzingen, veroveringen en copulaties. Maar ook de maatschappelijke boodschap ontbreekt niet. Het gaat ook over neonicotinoïden. Hij betreurt dat we een halve eeuw na Silent Spring (Rachel Carson) niets hebben geleerd.

Enthousiasmeren is zijn handelsmerk. Plaats hem als biologieleraar in een laatste jaar middelbaar en het wordt drummen in de biologie-opleidingen aan de universiteiten. Hij prikkelt je om elke dag in het gras te luieren terwijl je beestjes bestudeert. Wouter Deprez maakte ooit een afspraak om zichzelf te laten bedelven onder zijn stapels begeesterende bijenverhalen. Inmiddels heeft Goulson vier boeken geschreven, een flinke stapel verhalen, eenvoudige uitgegeven als paperback, samen goed voor meer dan 1 200 pagina’s.

Hoe hij er in slaagt (of zijn uitgever?) om drie van de vier boeken af te sluiten op exact 304 pagina’s is me een compleet raadsel. Als je de pagina’ s verandert in gereden km’s doet hij wat denken aan een profwielrenner. Volgens vele analisten vallen ze stil na 300 km.

https://www.atlascontact.nl/boek/een-verhaal-met-een-angel/ (320 pagina’s, 2014)

https://www.atlascontact.nl/boek/geroezemoes-in-het-gras/ (304 pagina’s, 2015)

https://www.atlascontact.nl/boek/de-vlucht-van-de-hommel/ (304 pagina’s, 2017)

https://www.atlascontact.nl/boek/de-tuinjungle/  (304 pagina’s, 2019)

zaterdag 10 april 2021

2031, Het einde van België?

 

 

Stefan Sottiaux en Maartje Van der Laak

 

Zomervakantie met de familie, wandeltocht uitgestippeld, iedereen ingesmeerd, wandelschoenen stevig geknoopt, proviand, trui, regenvest en kaart in de rugzak, starten maar. Minder dan vijf minuten later volgt de niet-onvoorspelbare vraag “duurt het nog lang?”. Terugkeren, of zijn er ook andere oplossingen? Kinderen kunnen uuuuuuuuuuren wandelen, op één voorwaarde: verplaats je als volwassene naar hun denkwereld en maak je van de uitgestippelde wandeling één grote zoektocht. Je prikkelt hun nieuwsgierigheid, gaat niet recht op je doel af en verkiest smalle kronkelpaadjes met hellingen. Verkies paden omzoomd met dichte struiken in de plaats van kaarsrechte, brede wegen met gekortwiekte bermen. Je kan nog een stap verder gaan door de kinderen raadsels voor te schotelen of opdrachten te geven zoals bv. het zoeken van tien verschillende bloemen, het beluisteren van drie vogels, … Zoektochten gekruid met kleine intellectuele uitdagingen zoals raadsels zijn het summum. Geen toeval dat bijvoorbeeld geocaching, pokemon en escape rooms zo populair zijn. Het boek gebruikt, terecht, hetzelfde concept.

Sottiaux en Van der Laak hanteren een zelfde aanpak met het boek “2031, het einde van België?”. Ze vertrekken vanuit de Grondwet als ankerpunt en oriëntatie en weven er een boeiend verhaal omheen, slingerend, met wat onverwachte krullen. De parlementen, het Grondwettelijk hof, de betekenis van verkiezingen, het belang van de lijsten, de macht van de partijen, vrije samenleving, vaderlandsliefde, confederalisme, democratisch tekort, democratisch patriottisme, verenigde publieke opinie, grondwetgrendel, referenda, beschermde minderheden, deelstaten, racisme,… Schijnbaar oersaaie informatie wordt spelenderwijs aangereikt, hoewel het, net als in de vorige zin, een bijna onuitputtelijke toevloed aan begrippen is. In de plaats van “ intensief ploeteren doorheen een nauwelijks te doordringen moeras” kuier je spelenderwijs doorheen het boek. Hoofdrolspelers zijn een nieuwsgierig meisje en een veelwetende juridische specialist. De jonge jurist komt in beeld net nadat haar vader overleden is en de notaris haar een mysterieuze opdracht heeft toebedeeld. Bovendien heeft ze in de klas een emotionele oplawaai gekregen. Ze ligt in de touwen en apprecieert dat de jurist regelmatig de rol van wegwijzer opneemt.

Wat de auteurs zonder twijfel niet leuk vinden, is onze lamentabele kennis van de grondwet en het “institutionele bouwwerk België”. Regelmatig vergelijken ze België met Amerika en wijzen er fijntjes op dat de Amerikanen niet enkel beter geïnformeerd zijn, maar bovenal trots zijn op hun grondwet. Bovendien bevinden diverse Belgische monumenten verwijzend naar het ontstaan van België, zich in een belabberde staat. De staat kijk er niet naar om, enkele lokale privé-initiatieven zorgen voor de hoogste noden. Wordt België en de rechtsstaat wel gerespecteerd?

Het boek mengt fictie en non-fictie. Achteraan wordt exact geduid wat non-fictie is. Het ontstaan van België wordt heel onderhoudend verteld. Er ontspint een web van intriges tussen de adellijke families. Je verneemt allerlei boeiende fait-divers over de Merode, Vilain XIIII, maar ook over de oorsprong van het liedje “één, twee, drie vier, hoedje van papier”. Ze nemen je mee naar Leut (aan de Maas), naar het kasteel in Wissekerke, je mag aanschuiven in het Hofke van Bazel, je struint door Brussel, je belandt op het Koningsplein en treedt het Grondwettelijk hof binnen door de deur uitgesneden in de grote zware toegangspoort …

Moeilijke onderwerpen worden niet geschuwd, zoals bijvoorbeeld het verschil tussen een racistische gedachte of racistische uitspraken. Om dit uit te leggen, gebruiken ze een héél concrete situatie, een groep jonge meisjes belandt in een bowlingzaal en een meisje met hoofddoek wordt gevraagd haar hoofddoek af te zetten omwille van de veiligheid. De auteurs beschrijven eerst de ervaring, daarna een gedachtewisseling tussen de hoofdrolspelers. Telkens volgen uitgebreide dialogen, glashelder geformuleerd. Het verschil tussen recht en moraal wordt geduid. Belangrijk is dat de auteurs telkens handvatten aanreiken voor het maken van onderbouwde keuzen en het innemen van standpunten op basis van juridische elementen en toch ruimte laten om zelf te kiezen.

Om het boek écht boeiend voor pubers te maken, wordt het volledig ondergedompeld in de leefwereld van pubers, een leefwereld waarvan de auteurs duidelijk alle nuances kennen. Jammer dat de auteurs een detectivesausje over de zoektocht gieten. Wie verwacht nu geschaduwd te worden als gezocht wordt naar iets waarvan bijna niemand weet dat het zou kunnen bestaan? Een leerrijk maar nooit belerend boek, aangenaam gebracht, niet enkel voor pubers, ook voor volwassenen.

https://www.eenhoorn.be/nl/2031-het-einde-van-belgie.html