dinsdag 24 januari 2023

Rebelse genieën, de eerste romantici en de uitvinding van het ik

 Andrea Wulf



Rebelse genieën, de eerste romantici en de uitvinding van het ik - Andrea Wulf

 

Met haar boek over Alexander von Humboldt bewees Andrea Wulf dat ze zonder meer een uitstekend verhaler is. Met ‘Rebelse genieën’ doet ze er nog een schepje bovenop, een boek dat men graag in het hokje ‘historische roman’ duwt. Het verhaal speelt zich af in Jena, een kleine Duitse universiteitsstad. Inhoudelijk zijn er drie lagen. Er is het dagelijkse leven van een tiental vrienden in een kleine stad. Wonen en werken zijn vervlochten, je kuiert mee door de straten, je schuift aan voor de koffie of een maaltijd. De tweede laag zijn de stapel historische feiten, de revolutie in Frankrijk en de strijd met Duitsland, een hoog aantal stadsstaten, en grenzen die onder druk staan (Pruisen, Habsburg, …). Het derde is de inhoud, de vele pittige gedachtewisselingen tussen de hoofdrolspelers die ze samenvat als ‘de uitvinding van het ik’. Om Wulf te citeren: “Maar wanneer we naar het prille begin van de Romantiek kijken, blijkt het veel complexer, tegenstrijdiger en gelaagder te zijn”.

Kunst, religie, filosofie, wetenschap, poëzie, romans, theater, vertalingen, verhandelingen, essays, wetenschappelijke experimenten, …, alles komt aan bod. Eén van de voordelen voor Wulf is dat de hoofdrolspelers niet enkel graag praten en discussiëren, maar ook hun ideeën neerschrijven. De vele bewaarde brieven waren voor haar een goudmijn. Uit de officiële publicaties haalt ze informatie over de verschuiving van het onbewuste naar het bewuste ik, uit de brieven en persoonlijke aantekeningen haalt ze voldoende informatie om bij voorbeeld haarfijn een mariage à quatre uit te leggen.

Net zoals altijd en overal is er in een groep mensen een bepaalde dynamiek, en meestal was die aanstekelijk. Wulf praat bij voorbeeld over ‘een filosofenschool’ of, nog mooier, over het ‘symfilosoferen’. De groep, én alle individuen, besefte dat ze samen hun maatschappelijke verwachtingen konden afwerpen en dat hun ik en hun filosofie de wereld kon veranderen. Als de spanningen wat té intens werden, dan begon diplomaat Goethe te kuieren.

Wulf slaagt er meesterlijk in om een berg feiten en nuances te duiden. Na het lezen van de inleiding (haar levensloop) is één ding helder, Andrea Wulf is een rebels genie.

Rebelse genieën - Atlas Contact

Verscheen op de site van BBL op 4 augustus 2023 Met deze boeken komt deze zomer alles goed | Bond Beter Leefmilieu


Het nauw

 Ann Petry

 


Wat Ann Petry steeds in overvloed heeft, zijn woorden. Een roman van 600 pagina’s, verteld net alsof het een uitgesponnen gospellied is, het bruist en het blijft bruisen, sprankelend, een schijnbaar nooit opdrogende woordenstroom. Een van de merkwaardigste zinnen legt ze in de mond van een hoofdpersoon: ‘woorden zijn ontoereikend’. Het boek verscheen in 1953 en werd recent vertaald in het Nederlands. Het verhaal? Amerika, jaren vijftig, een maatschappelijk onmogelijke liefde tussen een arme kerel en een welstellende dame, hij zwart, zij wit, aan tegenstellingen geen gebrek. Het is een uitgesponnen en genuanceerde beschrijving van de context van die onmogelijke liefde. Het onderwerp is niet de onmogelijke liefde, wel de context, het verschil in de leefwereld van twee bevolkingsgroepen. Eén van de twee hoofdpersonen duikt pas op na een honderdtal pagina’s. Ze beschrijft die context net alsof het een onvoorstelbaar aantal parels zijn die verspreid over de vloer liggen. Ze bekijkt nauwlettend, puzzelt en rijgt er enkele aan elkaar, en begint aan het volgende groepje parels, het volgende en het volgende. En dan bekijkt ze een eerder beschreven parel vanuit een andere invalshoek, al of niet op een ander tijdstip. Geleidelijk verbindt ze kleine draadjes, en soms knipt ze. Helder en verwarrend complex.

 

 https://www.atlascontact.nl/boek/het-nauw/#:~:text='Het%20nauw'%20van%20Ann%20Petry,rolt%20aan%20vanaf%20de%20rivier.

Apate spreekt

 Alicia Gescinska



‘Het sterrenstelsel is ontstaan uit melk die uit een hemelse koe vloeit. De vier poten van die koe staan op de vier hoeken van de aarde.’ Een zin, ergens in het midden van het boek, die Alicia Gescinska toewijst aan de oude Egyptenaren. De uitspraak illustreert Gescinska’s centrale gedachte, alles draait om tijd en waarheid. Tijd is ruimte, dus ruimte kan je schrappen.

Voor het boek(je !) plaatst Geschinka, een filosoof, zichzelf even buiten het filosofenclubje en fileert haarfijn hun gedrag. Ze proberen de wereld te begrijpen, ze weerleggen graag hun collega’s, ze willen steevast vernieuwde inzichten aanbrengen en dat telkens in een ultieme zoektocht naar de waarheid, net als kleine kinderen op een paardenmolen de floche willen grijpen.

Geschinka toont aan dat de leugen belangrijker is dan de waarheid. Een klein boek (12 cm X 17 cm), een auteur die houdt van taal en bulkt van de filosofische inzichten, feilloze redeneringen op zet en nu en dan graag een kwinkslag uitdeelt. 45 minuten leespret gegarandeerd. Nog nooit met zo veel plezier een boek volledig herlezen.

https://www.debezigebij.nl/boek/apate-spreekt/

 

zie ook

https://jvdboek.blogspot.com/2022/02/denkers-van-vandaag-voor-de-wereld-van.html

Zo hoog stond de zon

 Simone Atangana Bekono



Het boek voelt aan als een beklijvende film, een anderhalf uur meeslepende ervaring, liefst zonder oponthoud. Aan ’t eind blijft geven vooral je voeten je terug aan geruststellend gevoel, houvast.

Twee jonge vrouwen herontmoeten elkaar, beiden zoeken naar zichzelf. De ene is kunstenaar, Sonny, en voelt zich genoodzaakt terug te keren naar papa en mama omwille van het uitblijven van succes. De andere,Myrthe, heeft zich ondergedompeld in roesmiddelen. Ze vertoeft in de riante woning van haar ouders, overweldigend groot en weelderig, volautomatisch gestuurd. Zelfs het poetsen gebeurt er schijnbaar automatisch. Om het contrast aan te scherpen, is Sonny fotograaf, iemand die de werkelijkheid in beeld brengt, al of niet gepimpt. Soms ontvlucht ze Myrthe en de beklemmende volautomatische luxe en zoekt. Grenzen vervagen, bijna hallucinant. Je leest over de inbraak van Sonny in haar ouderlijke woning, de irritante digitale sturing van de woning van Myrthe, de dolle rit met de Hummer van twee dronken vrouwen om een Big Mac op te halen nadat de gezonde sla weggeschoven werd, … Over één zaak laat Simone Atangana Bekono geen twijfel bestaan, geld en geluk zijn twee verschillende zaken.

https://www.singeluitgeverijen.nl/de-arbeiderspers/boek/zo-hoog-de-zon-stond-2/

maandag 23 januari 2023

Dromen van de Karoo

Julia Blackburn

 


Het verhaal van de inpalming van Zuidelijk Afrika door Nederlanders en Britten is gekend. Minder bekend is de wijze waarop de bewoners van dit gebied, de Karoo, de Zuid-Afrikaanse halfwoestijn, dit ervaarden. De /Xam, een groep Bosjesmannen, bewoonden ooit het hele centrale binnenland van Zuid-Afrika. Op basis van getuigenissen brengt Blackburn hun verhaal, verteld in een kliktaal. Het was een complexe zoektocht om gefragmenteerde informatie te ontcijferen en te bundelen. Het meest opmerkelijke is niet de invalshoek, noch de moeizame analyse van de kliktaal, wel hun levensvisie, hun attitude ten opzichte van verleden, heden en toekomst, en hun kijk op de omgeving. ‘De regen ontvoert een jong meisje. Ze wordt een bloem die in het water staat en groeit. We zien de bloemen. Ze zijn mooi, maar we gaan ze niet plukken, want het zijn de meisjes die de Regen ontvoerd heeft, ze zijn getrouwd met het water.’ Enkel diep respect is gepast.

https://www.debezigebij.nl/boek/dromen-van-de-karoo/

Verdwenen venen

K. Leenders


De uitgeverij verkiest een afgelijnd marktsegment, streekboeken en kunstboeken, meestal met een stevige historische inslag. Verdwenen Venen is een geactualiseerde uitgave, de eerste versie dateert van 1989. Of nog, de auteur heeft 24 jaar lang nog héél véél bijkomende bronnen gezocht, of bestaande bronnen herlezen of uitgediept. Het boek beschrijft de nederzettingsgeschiedenis van het gebied ten noorden van Antwerpen, of hoe de mens de natuur in zijn voordeel gebruikte. Het onderzoeksgebied ligt deels in Nederland, deels in België. Het omvat onder meer Turnhout, Hoogstraten, Breda, Roosendaal, Bergen op Zoom, Willemstad en Geertruidenberg, en het noordelijke deel van Antwerpen.

Bij een nederzettingsgeschiedenis staat uiteraard de mens centraal. Het is een wat droog historisch boek. Correct, zakelijk geschreven, veel informatie, strakke structuur, veel verwijzingen, … Een geïnteresseerd lezer kan er terecht voor bv. het onderscheid tussen primair, secundair en tertiair veen, vroente, bamisbede, moeren, swammekes, … De vele verklaringen voor de gedragingen (en keuzen) van mensen zijn boeiend, de foto’s en kaarten erg verzorgd. In het boek kregen een tiental logo’s van overheden of organisaties een plaats; allen droegen ze bij tot de publicatie.

https://www.picturespublishers.nl/?s=verdwenen+venen

juli 2014, geactualiseerd jan 2023

donderdag 5 januari 2023

12 vogels die je leven redden

Charlie Corbett

 



Charlie Corbett was bij zijn zieke moeder toen ze plots onwel werd. Hij belde de hulpdiensten. De ambulance verscheen op de oprit om onverwachts achteruit te rijden en voor twee uur te verdwijnen. Een andere oproep was dringender, of beter, een andere oproeper was meer volhardend. Uitgerekend tijdens deze twee uren knakte zijn moeder. Corbett draagt nog steeds een schuldgevoel.

Charlie Corbett beleefde zijn jeugd op een grote schapenboerderij met een vader die zich meer toelegde op zijn schapen dan op zijn kinderen. Zijn vader kwam uit de meest afgelegen uithoek van Groot-Brittanië. Samen met zijn broer en zus was Charlie dan ook meer aangewezen op zijn levenslustige moeder. Hij trok voor zijn studies naar Londen en als financieel journalist zwierf hij de halve wereld rond. Tot hij zijn moeder verloor. Hij moest op zoek naar een nieuw levenskompas. Hij zocht en vond, hij zegde zijn job op, verliet Londen en trok naar de countryside. Hij keek en bekeek de natuur, beleefde en herbeleefde zijn emoties, was geïntrigeerd door vogels en hun gedrag. Hij gebruikt twaalf vogels om zijn gedachten te ordenen en zijn verhaal aan op te hangen. Zijn herinneringen en zijn fantasie bepaalden de vogelkeuze.

Corbett is een fantasierijke schrijver. Enkele voorbeelden: “ze paraderen als fascisten tijdens een optocht, de kauwen babbelen en de eksters ratelen … de esdoorn schudt de mistdruppeltjes van zich af en rekt zich uit alsof hij zojuist ontwaakt uit een lange slaap, de winter bleef hangen als een oude dronkenlap, zwaluwen die vrolijkheid rondstrooien, gierzwaluwen zijn vliegende sikkels die de lucht maaien, de ijsvogel is een topmodel dat in een kraakpand woont, een bruisende sambadanser … die als een scheermes het water doorklieft.”

Het verdwijnen van zijn moeder uit zijn leven vergelijkt hij met het doven van de poolster aan de hemel. Het gezin valt uit elkaar. Al de onderlinge relaties werden op de een of andere manier bepaald of mogelijk gemaakt door die ene poolster. En toen die poolster uitdoofde, raakten alle gezinsleden uit hun baan en zweefden doelloos door de kosmos. Corbetts moeder “deelde liefde en vriendelijkheid uit als ijsjes op een warme zomerdag”. Om haar verlies te verwerken zocht hij zijn eigen therapie. Corbett vindt niets leuker dan zich te verliezen in een boek en noemt zichzelf daarom een ontsnappingskunstenaar. Het schrijven van het boek was voor hem een therapeutisch proces. Het is een op en top Brits boek, met vele verwijzingen naar Angelsaksische literatuur en regelmatig tekstflarden uit boeken van anderen. De vertalers verkozen de originele teksten met een vertaling achteraan. Hij legt een verbinding tussen natuur (ontdekking) en zijn emoties (verlies) en verweeft beide.

https://www.meulenhoff.nl/producten/12-vogels-die-je-leven-redden-9789029096454

de tekst verscheen op de site van BBL op 4 januari 2022

https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/12-vogels-die-je-leven-redden-charlie-corbett