Water is voor natuur (en de mens) onmisbaar en
onbeheersbaar. Moerassen worden droog gelegd, kanalen gegraven, stuwdammen
gebouwd en rivieren verlegd. Water wordt gezocht, gezuiverd, verpompt,
verkocht, … Van ‘water, voor nu en later’ tot ‘Blue Deal’ en ‘blauwgroene
linten’: het goedje spreekt tot de verbeelding. Water is, uiteraard, ook het
onderwerp van vele boeken. Onze huisrecensent Johan Van den Broek stelt er
enkele voor.
Het dikke boek van alles wat leeft in het water - Sam Hume
“Bommetje!”, een kinderkreet die binnenkort weer aan tal van
baden en plassen hoorbaar zal zijn. Anderen springen zonder kreet, wat niet
altijd tot jolijt leidt bij andere baders of ‘plassers’. Jonge kinderen zijn
verknocht aan water, een ideaal aanknopingspunt voor een boek. ‘Het dikke boek
van alles wat leeft in het water’ van Sam Hume is zo één (en hier heb je nog
een). Kleurprenten, stapels weetjes over héééle grote dieren, indrukwekkende
tanden, aangepaste taal. Wist je dat een zeeluipaard griezelige tafelmanieren
heeft, algen een raar stelletje zijn en schaatsenrijders pijlsnelle
moordenaars, en dat longvissen wel drie jaar zonder voedsel kunnen leven? Je
krijgt niet enkel een foto van een appelslak, immens groot over twee pagina’s,
maar gelijktijdig ook een verhaal over de ecologische rol in de Pantanal, een
uitgestrekt drasland in Zuid-Amerika. De verhalen zijn telkens opgehangen aan
een dier (soms een plant) en gebundeld per gebied (ondiepe zeeën, kelpwouden,
moerassen, …). Het boek prikkelt de fantasie. Kortom: een boek om je kind
speels onder te dompelen in water! Voor je het weet staat bovenaan op het
lijstje van gekoesterde beroepen niet het traditionele ‘boswachter’, maar wel
‘marien ecoloog’.
https://www.lannoo.be/nl/het-dikke-boek-van-alles-wat-leeft-het-water
Weg van water, een reis door België (z)onder water - Toon
Verlinden en Marjolein Vanoppen
Hoe doe je het waterbeleid technisch, wetenschappelijk,
bestuurlijk, historisch, geografisch, … uit de doeken? Je vertelt verhalen en
knoopt deze aan elkaar. Gelijktijdig ontrafel je beleid. Zo lees je bv. over de
invoer van fosfaatertsen in België en wordt een verband gelegd met Rock
Werchter. Overstorten beveiligen riolen, hoewel niet altijd vlekkeloos. Je
leest over een aquafinmedewerker die halsoverkop zijn vrouw achterlaat tijdens
een etentje om een overstortprobleem op te lossen. Water in de Kempen was lang
een probleem, tot er kanalen werden aangelegd, hand gegraven, waarbij de eerste
spadesteek weliswaar Koninklijk was, maar vooral symbolisch. Spa beschikt over
een groot gebied waar water zachtjes insijpelt en langzaam topkwaliteit
bereikt. Om de waterbronnen op te sporen worden wichelroedelopers ingezet.
Gilbert van Schoonbeke, midden 16e eeuw stadsplanner in Antwerpen, zorgde onder
meer voor de aanleg van de Herentalse Vaart opdat de brouwerijen lekker en
vooral gezond bier konden produceren. Leuk is dat dit boek veelvuldig
teruggrijpt naar ‘de menselijke’ schaal. Als bv. Aquafin aangeeft dat afdalen
in riolen kan noch mag, stippen ze aan dat enkele jaren geleden riolen werden
gebruikt voor een inbraak in het Antwerpse jodenkwartier. Of nog
spectaculairder hoe in de film ‘The Italian Job’ er tal van auto’s doorheen
rijden. De vergelijking tussen de bodem en chocoladecake is alvast ééntje om
nooit te vergeten. Nadeel is dat de focus erg ligt op anekdotes en individuele
situaties. Voor het gehele verhaal laten ze op je honger zitten.
https://www.lannoo.be/nl/weg-van-water
De vallei van de Kleine Nete met De Zegge en de tijd van
toen - Marcel Verbruggen
De Kleine Nete staat al jaren hoog gerangschikt in het
gezondheidslijstje van waterlopen in Vlaanderen. Nochtans werd de rivier, net
als vele andere, de afgelopen 60 jaar veelvuldig vloeiruimte ontnomen, werden
omliggende gronden drooggelegd en opgehoogd en werd de rivier in een corset
geprangd, met voorspelbare overstromingen tot gevolg. In dit boek vertelt Marcel
Verbruggen verhalen over het piepkleine natuurgebied, een relict in de
“geruilverkavelde” vallei van de Kleine Nete, gered door de KMDA, zeg maar ‘de
Antwerpse dierentuin’. Het is een natuurboek met een authentiek verhaal dat
goesting opwekt om er dadelijk te gaan vertoeven. De Zegge maakte deel uit van
een van de indrukwekkendste waterpartijen van West-Europa en overleefde dankzij
de inmiddels overleden Marcel Verbruggen, een man beslagen in natuur, maar
gelukkig ook behoorlijk weerbarstig. Ook in het boek merk je dat het knip- en
schaafwerk van een redacteur ongewenst was en de authenticiteit en de
oprechtheid van de verhalen essentieel.
https://www.zooantwerpen.be/nl/boek-de-zegge/
Wisseling van de wacht, een nieuw leven voor Hollandse
waterlinies - Eric Luiten, Fred Feddes, Yttje Feddes, e.a., fotografie Jeroen
Bosch, Daphne de Bruijn e.a.
In Athene en Londen is het een toeristische attractie, de
wisseling van de wacht. Zo krijgt een oude, militaire traditie een nieuwe
functie. Uitgeverij Blauwdruk bracht vorig jaar een boek uit met die traditie
als titel, hier alluderend op de nieuwe functie van een oude fortengordel. De
fortengordel rond Antwerpen is klein bier met wat je in West-Nederland vindt.
De Hollandse Waterlinies omvatten een honderdtal forten. Deze landverdediging
is een unieke Nederlandse uitvinding waarmee ze op ingenieuze wijze de
laaggelegen landerijen gecontroleerd onder water zetten zodat er tijdelijk een
onbevaarbaar en ondoorwaadbaar moeras ontstaat. Het systeem werd aangelegd in
de negentiende en begin twintigste eeuw, maar werd nooit gebruikt. En dan? Een
wisseling van de wacht is dan een oplossing.
‘Wat fascineert in de Waterlinies is het subtiele samenspel
tussen de eenheid van het militaire systeem en de verscheidenheid van het
Hollandse cultuurlandschap. In die wisselwerking schuilt de ruimtelijke
essentie van de Waterlinies’, lezen we. Inspirerend is de wijze waarop in
Nederland werd omgegaan met het fortensnoer. Er werd steevast ruimte geboden
aan lokale initiatieven, zoals een ontmoetingsplaats voor wandelaars en
fietsers, een café, een artistieke toets, …. Daarbij werd het geheel nooit uit
het oog verloren en stonden de ruimtelijke kwaliteiten steeds voorop. Net nu
bv. de Kleine Nete met vele kleine ingrepen wordt aangepakt, kan het boek
inspirerend zijn voor het Vlaamse ruimtelijke beleid. Naast de algemene verhalen
brengt het boek elk individueel fort mooi in beeld. Knap aan het boek is de
artistieke toets (eigen aan het huis). De schitterende dronefoto’s zijn
ongetwijfeld een meerwaarde.
https://www.uitgeverijblauwdruk.nl/wisselingvandewacht/
Waanzin aan het einde van de aarde - Julian Sancton
Een boek waarin water je leven elke dag beheerst. De titel
is ontleend aan Jules Verne. In 1897 vertrok De Gerlache met de Belgica vanuit
Antwerpen op zoek naar de geomagnetische zuidpool. De lege ruimte onder aan de
kaart trok hem aan als een vacuüm. Hij stelde een internationale bemanning
samen (o.a. een dromende marien bioloog) en startte een romantische onderneming
verpakt als wetenschappelijke missie, een noodzakelijke voorwaarde om geld in
te zamelen. De wetenschappelijke resultaten (aardrijkskunde, biologie,
geologie) waren verbluffend, de ontberingen ook. Bij vertrek waren er velen,
bij thuiskomst wachtte ‘half België’ hem op en struikelden
hoogwaardigheidsbekleders over elkaars voeten.
Julian Sancton bezorgt de lezer veel meer dan een
gedetailleerd reisverslag. Naast wetenschap schotelt hij verhalen voor over
muiterij, overlevingstechnieken, creativiteit, maar ook administratieve en
vooral financiële perikelen (de Belgica voer onder de vlag van een Antwerpse
zeilvereniging!). Julian Sancton ploeterde door dagboeken en interviewde
tientallen die betrokken zijn bij het materiële en immateriële erfgoed van de
Belgica. Er is één belangrijk verschil met de vele andere ‘Belgicaboeken’:
Sancton neemt je mee op de boot en laat je de reis ervaren door de lezer onder
te dompelen in zintuiglijke ervaringen. Daartoe heeft hij slechts één
instrument: de taal. Je hoort de anderen snurken, het servies rammelen, de
Belgica met geknars tot stilstand komen. De schuit jammert, gromt, kraakt,
huivert, je ruikt de stank, je wordt ziek, … En alles begon met de kreet
‘bommetje!’.
https://www.hollandsdiep.nl/boek/2225/julian-sancton-waanzin-aan-het-einde-van-de-aarde.html
de tekst verscheen op de site van BBL op 9 juni 2023
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/bommetje-5-boeken-die-je-onderdompelen-de-wondere-waterwereld