Bommetje ! 5 boeken die je onderdompelen in de wondere waterwereld

Water is voor natuur (en de mens) onmisbaar en onbeheersbaar. Moerassen worden droog gelegd, kanalen gegraven, stuwdammen gebouwd en rivieren verlegd. Water wordt gezocht, gezuiverd, verpompt, verkocht, … Van ‘water, voor nu en later’ tot ‘Blue Deal’ en ‘blauwgroene linten’: het goedje spreekt tot de verbeelding. Water is, uiteraard, ook het onderwerp van vele boeken. Onze huisrecensent Johan Van den Broek stelt er enkele voor.

 

Het dikke boek van alles wat leeft in het water - Sam Hume

 “Bommetje!”, een kinderkreet die binnenkort weer aan tal van baden en plassen hoorbaar zal zijn. Anderen springen zonder kreet, wat niet altijd tot jolijt leidt bij andere baders of ‘plassers’. Jonge kinderen zijn verknocht aan water, een ideaal aanknopingspunt voor een boek. ‘Het dikke boek van alles wat leeft in het water’ van Sam Hume is zo één (en hier heb je nog een). Kleurprenten, stapels weetjes over héééle grote dieren, indrukwekkende tanden, aangepaste taal. Wist je dat een zeeluipaard griezelige tafelmanieren heeft, algen een raar stelletje zijn en schaatsenrijders pijlsnelle moordenaars, en dat longvissen wel drie jaar zonder voedsel kunnen leven? Je krijgt niet enkel een foto van een appelslak, immens groot over twee pagina’s, maar gelijktijdig ook een verhaal over de ecologische rol in de Pantanal, een uitgestrekt drasland in Zuid-Amerika. De verhalen zijn telkens opgehangen aan een dier (soms een plant) en gebundeld per gebied (ondiepe zeeën, kelpwouden, moerassen, …). Het boek prikkelt de fantasie. Kortom: een boek om je kind speels onder te dompelen in water! Voor je het weet staat bovenaan op het lijstje van gekoesterde beroepen niet het traditionele ‘boswachter’, maar wel ‘marien ecoloog’.

https://www.lannoo.be/nl/het-dikke-boek-van-alles-wat-leeft-het-water

 

Weg van water, een reis door België (z)onder water - Toon Verlinden en Marjolein Vanoppen

 Hoe doe je het waterbeleid technisch, wetenschappelijk, bestuurlijk, historisch, geografisch, … uit de doeken? Je vertelt verhalen en knoopt deze aan elkaar. Gelijktijdig ontrafel je beleid. Zo lees je bv. over de invoer van fosfaatertsen in België en wordt een verband gelegd met Rock Werchter. Overstorten beveiligen riolen, hoewel niet altijd vlekkeloos. Je leest over een aquafinmedewerker die halsoverkop zijn vrouw achterlaat tijdens een etentje om een overstortprobleem op te lossen. Water in de Kempen was lang een probleem, tot er kanalen werden aangelegd, hand gegraven, waarbij de eerste spadesteek weliswaar Koninklijk was, maar vooral symbolisch. Spa beschikt over een groot gebied waar water zachtjes insijpelt en langzaam topkwaliteit bereikt. Om de waterbronnen op te sporen worden wichelroedelopers ingezet. Gilbert van Schoonbeke, midden 16e eeuw stadsplanner in Antwerpen, zorgde onder meer voor de aanleg van de Herentalse Vaart opdat de brouwerijen lekker en vooral gezond bier konden produceren. Leuk is dat dit boek veelvuldig teruggrijpt naar ‘de menselijke’ schaal. Als bv. Aquafin aangeeft dat afdalen in riolen kan noch mag, stippen ze aan dat enkele jaren geleden riolen werden gebruikt voor een inbraak in het Antwerpse jodenkwartier. Of nog spectaculairder hoe in de film ‘The Italian Job’ er tal van auto’s doorheen rijden. De vergelijking tussen de bodem en chocoladecake is alvast ééntje om nooit te vergeten. Nadeel is dat de focus erg ligt op anekdotes en individuele situaties. Voor het gehele verhaal laten ze op je honger zitten.

https://www.lannoo.be/nl/weg-van-water

 

De vallei van de Kleine Nete met De Zegge en de tijd van toen - Marcel Verbruggen

De Kleine Nete staat al jaren hoog gerangschikt in het gezondheidslijstje van waterlopen in Vlaanderen. Nochtans werd de rivier, net als vele andere, de afgelopen 60 jaar veelvuldig vloeiruimte ontnomen, werden omliggende gronden drooggelegd en opgehoogd en werd de rivier in een corset geprangd, met voorspelbare overstromingen tot gevolg. In dit boek vertelt Marcel Verbruggen verhalen over het piepkleine natuurgebied, een relict in de “geruilverkavelde” vallei van de Kleine Nete, gered door de KMDA, zeg maar ‘de Antwerpse dierentuin’. Het is een natuurboek met een authentiek verhaal dat goesting opwekt om er dadelijk te gaan vertoeven. De Zegge maakte deel uit van een van de indrukwekkendste waterpartijen van West-Europa en overleefde dankzij de inmiddels overleden Marcel Verbruggen, een man beslagen in natuur, maar gelukkig ook behoorlijk weerbarstig. Ook in het boek merk je dat het knip- en schaafwerk van een redacteur ongewenst was en de authenticiteit en de oprechtheid van de verhalen essentieel.

https://www.zooantwerpen.be/nl/boek-de-zegge/

 

Wisseling van de wacht, een nieuw leven voor Hollandse waterlinies - Eric Luiten, Fred Feddes, Yttje Feddes, e.a., fotografie Jeroen Bosch, Daphne de Bruijn e.a.

In Athene en Londen is het een toeristische attractie, de wisseling van de wacht. Zo krijgt een oude, militaire traditie een nieuwe functie. Uitgeverij Blauwdruk bracht vorig jaar een boek uit met die traditie als titel, hier alluderend op de nieuwe functie van een oude fortengordel. De fortengordel rond Antwerpen is klein bier met wat je in West-Nederland vindt. De Hollandse Waterlinies omvatten een honderdtal forten. Deze landverdediging is een unieke Nederlandse uitvinding waarmee ze op ingenieuze wijze de laaggelegen landerijen gecontroleerd onder water zetten zodat er tijdelijk een onbevaarbaar en ondoorwaadbaar moeras ontstaat. Het systeem werd aangelegd in de negentiende en begin twintigste eeuw, maar werd nooit gebruikt. En dan? Een wisseling van de wacht is dan een oplossing.

‘Wat fascineert in de Waterlinies is het subtiele samenspel tussen de eenheid van het militaire systeem en de verscheidenheid van het Hollandse cultuurlandschap. In die wisselwerking schuilt de ruimtelijke essentie van de Waterlinies’, lezen we. Inspirerend is de wijze waarop in Nederland werd omgegaan met het fortensnoer. Er werd steevast ruimte geboden aan lokale initiatieven, zoals een ontmoetingsplaats voor wandelaars en fietsers, een café, een artistieke toets, …. Daarbij werd het geheel nooit uit het oog verloren en stonden de ruimtelijke kwaliteiten steeds voorop. Net nu bv. de Kleine Nete met vele kleine ingrepen wordt aangepakt, kan het boek inspirerend zijn voor het Vlaamse ruimtelijke beleid. Naast de algemene verhalen brengt het boek elk individueel fort mooi in beeld. Knap aan het boek is de artistieke toets (eigen aan het huis). De schitterende dronefoto’s zijn ongetwijfeld een meerwaarde.

https://www.uitgeverijblauwdruk.nl/wisselingvandewacht/

 

Waanzin aan het einde van de aarde - Julian Sancton

Een boek waarin water je leven elke dag beheerst. De titel is ontleend aan Jules Verne. In 1897 vertrok De Gerlache met de Belgica vanuit Antwerpen op zoek naar de geomagnetische zuidpool. De lege ruimte onder aan de kaart trok hem aan als een vacuüm. Hij stelde een internationale bemanning samen (o.a. een dromende marien bioloog) en startte een romantische onderneming verpakt als wetenschappelijke missie, een noodzakelijke voorwaarde om geld in te zamelen. De wetenschappelijke resultaten (aardrijkskunde, biologie, geologie) waren verbluffend, de ontberingen ook. Bij vertrek waren er velen, bij thuiskomst wachtte ‘half België’ hem op en struikelden hoogwaardigheidsbekleders over elkaars voeten.

Julian Sancton bezorgt de lezer veel meer dan een gedetailleerd reisverslag. Naast wetenschap schotelt hij verhalen voor over muiterij, overlevingstechnieken, creativiteit, maar ook administratieve en vooral financiële perikelen (de Belgica voer onder de vlag van een Antwerpse zeilvereniging!). Julian Sancton ploeterde door dagboeken en interviewde tientallen die betrokken zijn bij het materiële en immateriële erfgoed van de Belgica. Er is één belangrijk verschil met de vele andere ‘Belgicaboeken’: Sancton neemt je mee op de boot en laat je de reis ervaren door de lezer onder te dompelen in zintuiglijke ervaringen. Daartoe heeft hij slechts één instrument: de taal. Je hoort de anderen snurken, het servies rammelen, de Belgica met geknars tot stilstand komen. De schuit jammert, gromt, kraakt, huivert, je ruikt de stank, je wordt ziek, … En alles begon met de kreet ‘bommetje!’.

https://www.hollandsdiep.nl/boek/2225/julian-sancton-waanzin-aan-het-einde-van-de-aarde.html

de tekst verscheen op de site van BBL op 9 juni 2023

https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/bommetje-5-boeken-die-je-onderdompelen-de-wondere-waterwereld