Leefstraat is
onhandig boek voor een recensent. De traditionele onbeschreven pagina’s voor-
en achteraan ontbreken. Kribbelen in de marge wordt een gedwongen opdracht. Het
boek, alias cahier, oogt mooi, hip, dynamisch, ongedwongen, spontaan.
Bovendien, een lezer kan moeilijk zeggen dat hij bedolven wordt onder het
leesvoer. 80 pagina’s A4, opgedeeld in een tiental brokjes, met quotes,
inzetstukjes, foto’s, sterke one-liners, … Hoewel het niet-academisch oog, is
de inhoud erg relevant, en vooral toegankelijk.
Leefstraat. Merkwaardig woord, net alsof er ook straten zijn
die een ander doel hebben, een sportstraat, een fietsstraat, een autostraat,
een werkstraat, … Merkwaardig, omdat het aangeeft dat er dus ook straten zijn
die niet dienen om in te leven. Merkwaardig ook omdat vroeger straten (en
wijken) werden benoemd op basis van hun activiteiten, met tal van namen die er
expliciet naar verwijzen zoals, schipperskwartier, de wasserijstraat,
brouwersvliet, … De activiteiten leiden
tot ruimtelijke zones waarbij het meest stroomopwaarts die activiteiten lagen
die behoefte hadden aan de beste waterkwaliteit, de bierbrouwerijen dus.
Helemaal stroomafwaarts lag de “rotzooi “ zoals de leerlooierijen. Poulussen
heeft daar een prachtig verhaal over geschreven (Poulussen P., Van burenlast
tot milieuhinder, het stedelijk leefmilieu, 1500 -1800, 1987, Antwerpen). Het
belang van de betekenis van de openbare ruimte, de identificatie, de dynamiek,
… kan moeilijk onderschat worden. In haar boek De Hongerige Stad gebruikt
Caroline Steel voorbeelden van mensen die voor een wegbeschrijving de plaats
van de groentenverkopers in de stad gebruiken (https://jvdboek.blogspot.com/2019/11/de-hongerige-stad.html)
Leefstraat heeft als onderwerp de straat waarin men leeft.
Mensen worden niet enkel actief betrokken, mensen worden geprikkeld tot ze zelf
denken en doen. Opvallend is de idee om auto’s uit de straat te gooien, en
elders te stallen. Leefstraat is een mooie toepassing van “Think Globally, act
locally, change personally”. Het is dus niet even je auto dumpen bij de buren
en klaar is kees. In leefstraten wordt gestofzuigd, praten buren niet enkel via
email met elkaar, wordt de weg naar het buurtcafé gevraagd in plaats van
gezocht op het internet via smartphone, worden nieuwtjes over buren niet enkel
via facebook gedeeld, worden gesprekken gevoerd op straat over de (aan de waslijn
drogende) onderbroeken van de buren, …Een “leefstraat” is ook een “deelstraat”,
mensen delen ruimte, tijd, materialen, … “Delen”, zonder twijfel een belangrijk
werkwoord in de (nabije) toekomst.
Koen Stuyven (studiebureau Vectris) wordt de titel “geestelijke
vader van de leefstraat” toegedicht. Hij
voorspelde dat in een leefstraat het speelgoed gewoon op straat zou blijven
liggen. En hij kreeg gelijk. Voor de idee verwees hij naar Barcelona (nvdr,
ruim 20 jaar geleden het voorrecht gehad om Koen tijdens één van zijn bezoeken
aan Barcelona te vergezellen), dat geen woonerven of zone-30 straten kent ,
maar een strategie heeft van stedelijke huiskamers die met autovrije gangen met
elkaar verbonden zijn. Koen is ‘briljant
in zijn dynamiek’, “struinen” staat niet in zijn woordenboek, hij ziet alles,
vertelt honderduit, is begeesterend, en zoeft door een stad. Briljant in zijn
dynamiek.
Een haalbare keuze? Een verantwoorde keuze? Staan onze
politici te drummen om overal leefstraten in te voeren? Even het interview uit
De Standaard van 22/4/2015 met Jonas Eliasson er naast leggen. Hij is de
architect van de tolheffing voor auto’s in Stockholm. Behoorlijk vervelend was
de negatieve houding van de publieke opinie vóór de invoering van de
tolheffing. Hij vertelt dat het een erg onpopulaire maatregel was, en dus
wilden de politici de tolheffing niet. Hij krijgt de vraag voorgeschoteld: “hoe
hebt u de publieke opinie veranderd?”, en antwoordt “Niet. Die is uit zichzelf
veranderd. …grote verrassing … Ik dacht
dat de zelfs na de invoering de meningen negatief zouden blijven … vandaag …
geen discussie … Iedereen beschouwt het als normaal”.
Zijn omstandigheden toeval? Het cahier heeft ronduit
indrukwekkend colofon. Velen zijn betrokken, en allen willen eenzelfde richting
uit. Mooi is, dat in een zelfde periode, er vanuit alle hoeken meegewerkt,
wordt. Beleidsmatig werkt Gent werkt al jaren aan haar klimaatbeleid. Tom
Balthazar (schepen in vorige en huidige bestuursploeg) was het project genegen
en stond mee aan de wieg, Filip Watteeuw (schepen in de huidige bestuursploeg)
was jaren actief rond stadskernvernieuwing.
Filip De Rynck is een autoriteit in de bestuurskunde, onderzoekers van
UGent en VITO, een vernieuwer als Jan Rotmans aan boord (DRIFT), studiebureau’s, VITO, … Het colofon laat geen toeval over. Het
colofon illustreert ook wat Luc Huyse zo mooi noemt “de democratie voorbij”
(Huyse Luc, de democratie voorbij, 2014, Leuven). Samen doen, van onder uit. De start van een nieuwe beweging?
Het cahier is beschikbaar bij het Lab van Troje voor 10
euro, 15 euro inclusief verzending.
https://www.leefstraat.be/eerste-leefstraat-congres/
