verscheen op de site van BBL op 23 december 2020
In lijstjes van beste boeken staat De nieuwe rivier van Eva
Meijer steevast in de rubriek fictie. Volgens de achterflap is het een hallucinante
ecodetective. Van een detective verwacht een lezer meestal dat er één of
diverse mysterieuze feiten zijn, dat ze onderzocht worden, en dat aan het eind
een oplossing en/of verklaring volgt. En dan klapt de lezer het boek dicht. In
De nieuwe rivier vind je stap één en twee. Dat de auteur een intelligente
filosofe is, speelt wellicht mee in het ontbreken van stap drie. De lezer
krijgt een stapel aanwijzingen, verspreid over diverse sporen, waarbij fictie
en non-fictie elkaar voortdurend beïnvloeden en/of kruisen.
Een nieuw genre: de ecodetective
Het begrip ‘eco’ slaat op de context. Het verhaal speelt
zich af in een fictief dorp in een fictief land. Bos wordt er massaal gekapt,
sojaboeren mismeesteren het land en worden op hun beurt door cocaboeren wandelen
gestuurd. Het dorp en het land worden vredig bestuurd. Op de achtergrond
sluimeren de naweeën van de vorige dictatuur. It’s all about the money. En dan,
uit het niets, ontstaat ergens een rivier, onvoorspelbaar kronkelend en
zwellend. De rivier neemt en de bewoners ondergaan noodgedwongen. Het woord
‘detective’ verwijst naar een raadselachtige moord, een dynamische
onderzoeksjournaliste en… Maar Eva Meijer brengt ook de wetenschap en de
politiek in beeld. En de wispelturige aard van ‘de mens’.
Verwacht geen éénduidig, rechtlijnig, veeleer zakelijk
verslag van de feiten. Het boek bevat verschillende verhaallijnen. De auteur
speelt met de tijd en de, wellicht schijnbare, realiteit. Ze heeft een
eindeloze fantasie. Wezelgriep, het Plein van de Twintig Rovers, het Monument
van de Verloren Noodzaak, Wakanjongere, Oremop, gordelmollen, Kolencactus,
Slingerbal, en ga zo maar door. Poëzie en proza wisselen, en schuiven over en
door elkaar.
Alles is in beweging
Eva Meijer is filosofe, kunstenares en schrijfster. Ook
muziek boeit haar. Ze schrijft veel in verschillende formats. Ze koestert de
gedachte ‘panta rhei’ die toegedicht wordt aan de Griekse filosoof Heraclitus.
Alles is in beweging. Juist daarom gebruikt ze de dominante rivier, de rivier
die geeft en neemt, onvoorspelbaar, net zoals alles in het leven. De rivier als
symbool voor de cyclus van leven en dood. En als de mens als controlefreak
onoordeelkundig de natuur in een hoekje wil drummen, dan slaat de natuur terug.
Ongenadig.
Uitermate knap aan het boek is dat de auteur dit ook in de
vorm vertaalt. Alles vervloeit. Ze is heel inventief in haar suggesties. Een
lezer die zekerheden verkiest, voelt geleidelijk de vaste grond wegglijden. Eva
Meijer weeft een verhaal met gekleurde feiten. Zoektochten naar verklaringen
belanden niet enkel bij feiten, maar ook bij voorouders, tradities en geesten.
Feiten worden vanuit diverse invalshoeken voorgesteld, anders gekleurd,
gedraaid, en geleidelijk versmelten feiten, fantasie en (wens)dromen.
Tegelijkertijd laat de auteur niet na om te pleiten voor een samenleving waarin
mensen zorgvuldig en respectvol met elkaar omgaan, en een intens respect tonen
voor de omgeving. Vooral dat laatste doet ze veelvuldig. Zo slaat ‘eco’ dus op
veel meer dan de context.
https://dasmag.nl/shop/eva-meijer-de-nieuwe-rivier
