De tekst verscheen op 21 januari 2021 op de site van BBL
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/7-natuurboeken-voor-kleine-en-minder-kleine-kinderen
Johan las voor ons 7 (voor)leesboeken waar kleine en minder
kleine kinderen plezier aan kunnen beleven. Hét
belangrijkste mondiale knelpunt is het verlies aan biodiversiteit. Het herstel
en de ontwikkeling van de biodiversiteit is dan ook de voor de hand liggende
oplossing. Hoe doe je dat? Begin bij het begin, bij onze allerkleinsten.
Ravotten in het dierenbos
In zijn nieuwste boek, een leven op onze planeet is David Attenborough helder. Hét belangrijkste mondiale knelpunt is het verlies aan biodiversiteit. Het herstel en de ontwikkeling van de biodiversiteit is dan ook de voor de hand liggende oplossing. Hoe doe je dat? Begin bij het begin, bij onze allerkleinsten. Liefde en respect voor de natuur bijbrengen via voorleesboekjes. Grootouders lezen graag voor, en sparen tijd noch moeite om hun kleinkinderen leuke herinneringen te bezorgen.
Met een fabeltjeskrantboekje wordt het gegarandeerd een persoonlijk verhaal, grootouders vertellen ook hun eigen herinneringen en bieden kleinkinderen een persoonlijk verhaal. Ze komen allemaal aan bod: uil, raaf, vos, wolf, bever, hamster, of Lowieke, Zoef, Bor, Stoffel. Er staan enkele korte verhaaltjes in over het bos (uiteraard) en vooral veel doe-opdrachten voor in het bos, zoals natuurverf maken, een vetbol voor de vogels, een eigen blotevoetenpad of een moddertaart knutselen.
Het boek speelt in op de verwondering van kinderen. Uiteraard wordt “de juiste taal gebezigd” en ingespeeld op de grenzeloze fantasie van peuters, zoals bijvoorbeeld “kriebeldiertjes, knabbelende kevers, een poetsdienst voor het bos en moddermonsters”. Grootouders kunnen makkelijk aan de slag met peuters vanaf vier jaar, en ouders genieten van een halve dag stilte en rust.
Het boek werd gemaakt naar aanleiding van de week van het bos, en is het resultaat van een samenwerking tussen het Agentschap Natuur en Bos, BOS + en uitgeverij Rubenstein, waar je het ook kan kopen.
https://www.rubinstein.nl/boeken/ravotten-in-het-dierenbos/
Het andere dierenboek, onze dieren en hun superkrachten
Het boek speelt in op de tomeloze fantasie van kinderen. Wat
denk je van de volgende openingszin? “Als hij zich bedreigd voelt, laat hij een
stinkende, vochtige scheet”. Veel fictieschrijvers kunnen hier maar van dromen.
Voor alle duidelijkheid, het gaat over de ringslang. Fantasie wordt best niet
gehinderd door vorm, zeker niet door “grote-mensen-vormvoorschriften”. Je vindt
dus geen nummers op pagina’s, geen inhoudstafel en geen lijst van dieren. Het
boek is heel strak opgebouwd, telkens zes pagina’s per dier. Je start met een
markante titel (links), gevolgd door een korte, meestal raadselachtige
beschrijving (rechts), voorzien van een mooie achtergrondtekening. De fantasie
staat op scherp. Op de volgende twee pagina’s staat een grote foto, met de naam
van het dier en een hele korte tekst. De laatste twee pagina’s hebben een
gelijkaardige achtergrondtekening als pagina 1 en 2, met links de naam, en
rechts een korte, inhoudelijke beschrijving, de zakelijke info.
Geschikt voor de kinderen vanaf acht jaar (volgens de uitgever), iets jonger lukt ook.
https://knnvuitgeverij.nl/artikel/het-andere-dierenboek.html
Het dikke boek van onze bijzondere natuur
Met zo’n titel kan je natuurlijk niet anders dan een dik
boek maken. Het is ook groot (ongeveer A4), heeft een stevige kaft, een
leeslint en de bladranden zijn verguld. Op de voor-en achterzijde staan veel
tekeningen. Kortom, het boek oogt schijnbaar oubollig, maar vooral
indrukwekkend. Als je als peuter zo’n boek krijgt, dan zijn er, in het beeld
van de peuter, op de hele wereld maar twee mensen met een écht dik boek waar
álles in staat. De Sint heeft het andere.
Het is een “doorgroei-encyclopedie”. Je start met het boek als voorleesboek en later kan elk kind er makkelijk zelf in dwalen en lezen, de ontdekking van de natuur vanuit de huiskamer. Als voorleesboek vertel je dagelijks enkele weetjes over de natuur. Naast de weetjes staat het boek boordevol tekeningen en foto’s, meestal écht grote plaatjes.
Naast planten en dieren vind je informatie over het microscopische leven en over stenen en mineralen. De inhoud is erg uiteenlopend. Bij de planten vind je bijvoorbeeld de paardenbloem en de klaproos (intrigerende kleur), maar ook de zonnedauw (lokaal, minder frequent voorkomend), de gomboom en de palm (daar moet je voor op reis). Bij de dieren vind je een chimpansee, maar ook een wombat en een platworm. Je kan enkel verwonderd zijn over de eindeloze variatie in de natuur.
De H van Humbolt
Een mooie titel. Humbolt inspireerde velen om achteraf zijn
naam te gebruiken voor de naamgeving van plaatsen, objecten en dieren. Zijn
inzicht leidde tot een nieuw en beter natuurwereldbeeld. Zonder twijfel
verdient hij een aparte plaats in het alfabet.
Het boek ‘de H van Humboldt’ vertrekt van dezelfde inhoud. Barbara Rottiers vertelt ook dat ze erg onder de indruk was (en is) van het meeslepende boek van Andrea Wulf. Ze brengt dezelfde inhoud, maar, op een andere manier en voor een andere doelgroep. Je leest over zijn jeugd, zijn pittig karakter en tomeloze energie, zijn ontdekkingsreizen, zijn talloze gesprekken met Goethe, zijn ontmoeting met Thomas Jefferson.
Hét centrale woord in Humbolts leven is “verbinden”. Hij legde relaties tussen natuur en de omgeving, tussen planten en dieren, tussen planten, en ga zo maar door. Barbara Rottiers is een zeer goede verteller, met oog voor detail. Het boek is prachtig geïllustreerd.
Je kan al aan de slag als negenjarige, maar ook voor een volwassene is het een schitterend boek.
https://www.pelckmansuitgevers.be/de-h-van-humboldt.html#gref
Een mooie dag om in een boom te klimmen
Een parel. De auteur Jaco Jacobs woont en leeft in
Zuid-Afrika. Hij heeft inmiddels meer dan 170 kinderboeken geschreven, en dat
merk je. Hij heeft al tal van prijzen gewonnen met zijn boeken. Ook dat merk
je.
Het boek heeft een verhaal, strak opgedeeld in hoofdstukken. Lezen kan, voorlezen ook. Een jong meisje start een petitie om een boom te redden. Het gemeentebestuur wil de boom kappen voor de aanleg van een waterleiding. Drinkbaar water is, zeker in Zuid-Afrika, een heel kostbaar goed. En dan volgt een heuse rollercaster, met als start samen met een jongen in de boom zitten als vreedzaam protest, steun krijgen van buren en studenten, in de krant belanden, en… het verhaal is gekruid met tal van kleine, speelse anekdotes. Je bent nog maar enkele pagina’s ver en je leest al dat de middelste broer de “karweitjesslaaf” is, en de jongste de oudste verhuurt voor zoenlessen.
Niet enkel het verhaal is boeiend en leerrijk, ook schrijft de auteur openhartig over vragen waar een middelste kind (uit een gezin van drie) mee worstelt. Het vreedzaam protest leidt er toe dat vooroordelen over buren worden weggeschoven, dat er begrip ontstaat voor het standpunt van een ander en dat er een verschil is tussen het hebben van een mening, het belang van het uiten ervan, en gelijk krijgen. Bovendien leer je inconsequent gedrag te ontdekken en wordt stilgestaan bij het belang van vechten voor je idealen.
Ook de taal is (met pluim voor de vertaler !) heel helder met tal van zinnen die in de rubriek “fictie” thuishoren (“als ze me aankijkt, heeft ze ijssplinters in haar blauwe ogen”). Als volwassene lees je het boek met een grote glimlach, zeker als je als uitsmijter leest dat een mens nooit te oud is om in een boom te klimmen. Wanneer deden we dat nog eens?
In Vlaanderen verloopt de verdeling via Standaard Uitgeverij.
https://www.standaarduitgeverij.be/boek/een-mooie-dag-om-in-een-boom-te-klimmen-9789021680644/
Plassen over kwallenbeten, biologische lariekoek ontleed
Groeiende kinderen stellen vragen. Fantasie en verwondering
is één zaak, maar hoe werkt het allemaal. En klopt het wel wat volwassen
vertellen? Vragen, vragen en vragen is de voor de hand liggende oplossing. En
lezen, zoeken, redeneringen leren opbouwen.
Het boek is een uitgave van het Nederlands Instituut voor Biologie. “Hardnekkige misvattingen”, is de mooie omschrijving die in het boek gebruikt wordt. Je komt ze overal tegen: thuis, op school, ja zelfs in schoolboeken. 50 hardnekkige misvattingen worden toegelicht, geanalyseerd, en daarna uitgelegd waarom het niet juist is, en -wat dacht je- hoe het wel in elkaar zit. Enkele voorbeelden van misvattingen die worden ontleed: luizen verspreiden zich via jassen, je wordt verkouden van kou, homoseksualiteit komt in de natuur niet voor, apen ontvlooien elkaar, slangen kunnen niet horen, paddenstoelen vind je alleen in de herfst, … een intrigerende uitdaging.
https://nibi.nl/pagina/plassen-over-kwallenbeten
Insecten
Het boek hoort hier niet thuis, het is geschreven door
volwassenen voor volwassenen. Maar, de auteurs schrijven zelf dat ze nooit
volwassen zijn geworden. Ze brengen zakelijke informatie op een niet-zakelijke
toon, soms bijna anti-zakelijk. Ze hebben een grenzeloze fantasie en dat
resulteert in een speelse aanpak, zowel in tekst als beeld. Het is een zeer
leuk voorleesboek voor wat grotere kinderen, en gelijktijdig een blader- en
leesboek voor volwassenen.
Het leven van de “pelsloze, harde, zwarte kriebelbeesten met spookogen” wordt verteld aan de hand van onder meer het beeld van de big five (glimworm, mierenleeuwlarve, veenmol, neushoornkever, doodshoofdvlinder), CSI, vibrators, boterhammen met choco, eten van pissebedden, de schildluizen in Fristi, mieren die een levende hangbrug maken, …kortom, onbegrensde fantasie en uitdaging.
https://borgerhoff-lamberigts.be/boeken/insecten
