Smeltende hoop: 4 boeken om tijdens de klimaattop te lezen
Het klimaat houdt je wakker. Naar de klimaattop in Egypte
gaan, is geen optie. Wat doe je dan wel? Meefietsen met Grootouders voor het
Klimaat? Meestappen in een manifestatie? Of toch maar een boek lezen? Zo ja,
wat lees je dan? Onze huisrecensent Johan Van den Broek geeft vier suggesties
om je beeld over klimaatverandering te stofferen en beter gewapend in dialoog
te gaan. Vandaag vind je (nog steeds) mensen die ontkennen dat het klimaat
verandert en dat de mens de belangrijkste oorzaak is. Er worden voortdurend
nieuwe argumenten gezocht om de gigantische stapel IPCC-rapporten te negeren
en/of in diskrediet te brengen. Wie ze er wél bij neemt, heeft daarna nood aan
een degelijke portie hoop.
Hoop voor de aarde - Katharine Hayhoe
Hayoe is als klimaatwetenschapper een autoriteit in haar
vak. Ze is verbonden aan de Texas Tech University waar ze onder meer het
Climate Science Center leidt. Haar man is predikant en ook in haar denken is de
bijbel nooit ver weg. Hayhoe verkondigt hoop. Voor haar heeft hoop twee mooie
dochters: woede over hoe de dingen lopen en moed om te zorgen dat ze niet
zullen blijven zoals ze zijn. Krabbel bij een andere mening je moed bij elkaar
en ga in gesprek, steeds opnieuw. Beluister, overweeg en praat met vogelaars,
vliegvissers, bestuurders van sneeuwscooters, jagers, tuiniers, … over wat hen
bekommert. Kortom: doe meer dan enkel je eigen (blijde?) boodschap verkondigen.
Juist omdat Hayhoe gelooft dat daar de oplossing ligt, stapte ze over naar de
faculteit politieke wetenschappen. De sterkte van het boek is dat het niet de
zoveelste beschrijving is van de mondiale klimaatverandering, maar dat ze
vanuit haar kennis én ervaring aangeeft welke argumenten en toon in welke
situatie zinvol kunnen zijn. De hoofdzakelijk Amerikaanse voorbeelden klinken
soms wat onbekend voor een European, maar zijn steeds helder. Hayhoe is een
gelovig wetenschapper die klimaatverandering onderzoekt, erkent en bestrijdt
met dialoog. Soms flirt ze met de grens tussen inzicht opbouwen en
(individueel) bekeren, een veelvuldig gebruikte geloofsstrategie.
https://www.kokboekencentrum.nl/hoop-voor-de-aarde/
IJs speelt een opvallende rol in het collectieve
klimaatbewustzijn. Op diverse plaatsen is het geleidelijk smelten van gletsjers
inmiddels een toeristische trekpleister. Je wandelt alsmaar langer van
startpunt tot gletsjerrestant, vergezeld door bordjes met oplopende jaartallen.
Elders worden gletsjers ingepakt als een gigantisch kunstwerk van Christo. IJs
is ook waardevol voor wetenschappers: het liegt niet en heeft een onuitwisbaar
geheugen. Maar meten is niet altijd eenvoudig.
In dit boek (dun, klein, relatief groot lettertype) ga je
mee op onderzoek. Tedesco deelt zijn ervaring en inzichten met de lezer,
gebundeld in één uitgesponnen dag. Je ontwaakt in zijn tent op de sneeuw, je
wriemelt je in je kleren, laag per laag, je ritst zorgvuldig (in stilte, want
geluid draagt er ver) je tent open, je zet koffie, je zoekt je
wetenschappelijke instrumenten, wandelt door de sneeuw, praat met je kompanen,
je onderzoekt, je geniet van je middagsoep, je vertrekt tijdig terug, je pakt
je instrumenten zorgvuldig in en beschermt ze, je bereidt voedsel, praat na en
gaat slapen. Intussen krijg je op een toegankelijk manier informatie. De klimaatverandering
zit als het ware bij je aan de keukentafel, zeker als hij praat over de kansen
en bedreigingen voor het leven van zijn kinderen. Maar vergis je niet, hij
praat ook over het voordeel van satellieten bij metingen, big data revolution,
Isaac Newton, Batman, cryoconietgaten, beerdiertjes, galactische
luchtspiegelingen, Noordpooltoerisme, …
https://wereldbibliotheek.nl/product/6989/
Alles smelt, de wereld van het ijs in een veranderd klimaat
- Peter Kuipers Munneke & Martijn van Calmthout
In dit boek (groter, dikker, behoorlijk wat foto’s,
behoorlijk wat tekst) staat informatie centraal. Het wordt opgefleurd met
beelden en cursiefjes en het heeft een aantrekkelijke vorm. Peter Kuipers
Munneke is een Nederlandse weerman én glacioloog, Martijn van Calmthout is
natuurkundige. Beiden zijn ook taalkunstenaars en dat merk je aan de kwaliteit
van het boek. Ze adoreren gletsjers, de iconen in de strijd tegen
klimaatverandering. De focus ligt op Groenland, een eiland vol ijs in een warme
wereld, maar je kan ook mee naar Zwitserland en Antarctica. Het boek vertelt
van a tot z waarom gletsjers zo interessant zijn voor wetenschappers, het
proces van het smelten, hoe we dat met een pak complexiteit en zekerheid kunnen
vaststellen, de gevolgen, en hoe we ons best wapenen voor de toekomst. En
tussendoor krijg je leuke verhalen over een lawaaierige vlucht in het ruim van
een vrachtschip bestuurd door een onervaren piloot.
Permafrost, nu en in de ijstijd - Ko van Huissteden en Jef
Vandenberghe
Dit boek (nog wat groter, meer dan 300 pagina’s, klein
lettertype en heel veel figuren) diept de permafrost verder uit. Beide auteurs
zijn inmiddels ‘emeritus’. Van Huissteden onderzocht de permafrost en de
koolstofcyclus, Vandenberghe legde zich toe op klimaatveranderingen in het
verleden, vooral de invloed op rivier- en windsystemen. Dat ze inzicht bij de
lezer willen opbouwen, is duidelijk door de bijwijlen erg technische stijl.
Graag fysica en geologie lezen helpt. Permafrost is veel meer dan simpelweg een
bevroren bodem. Ze leren je tal van begrippen zoals pingo, krimpscheuren,
vorstspleet, dooimeren, verzadigingsdampdruk, woestijnvloertjes, … Je leert
over IPCC-rapporten, toekomstscenario’s en over
werken met Shared Socioeconomic Pathways. Scenario’s zijn soms een bron
van opportunisme voor beleidsmakers. Zoals Herman Van Rompuy, de voormalig
voorzitter van de Europese Raad, ooit zei: “Het grote probleem is dat politici
vaak enkel beslissingen nemen als ze met de rug tegen de muur staan, de afgrond
onder zich zien en als iemand hen tegelijk het mes op de keel zet” (De Tijd
25/11/2017). Smeltende permafrost versterkt niet enkel het broeikaseffect (bv.
door het vrijkomen van methaan), maar ook de geopolitieke spanningen (bv.
schade aan mijnbouwinstallaties). Het boek stipt deze gedachte slechts kort
aan. Om die geldmachines te redden, zullen een stukje rubber, wat duct tape,
spanriempjes en een tube silicone niet volstaan.
https://knnvuitgeverij.nl/artikel/permafrost-nu-en-in-de-ijstijd.html
Deze tekst verscheen op de site van BBL op 07/11/2022.
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/smeltende-hoop-4-boeken-om-tijdens-de-klimaattop-te-lezen
