Gered door de boomkikker
Ignace Schops
“De natuur redden is onszelf redden”. Die centrale boodschap
brengt Schops met een verhaal waarin hij de natuur een steeds luidere en
sterkere stem geeft. Zijn oprechte verontwaardiging over de manier waarop we
Moeder Natuur behandelen, buigt hij om in positieve energie. Schops stapelt
prijzen en titels, bekleedt diverse functies en beschikt over een uitgebreid internationaal
netwerk. Hij wil met iedereen samen het probleem aanpakken en doeltreffende
acties ondernemen, lokaal en mondiaal. Hij gaf honderden speeches, nu is er een
boek.
Het boek opent met een momentopname uit Schops zijn leven
waarin hij aangestaard wordt door een boomkikker. De combinatie van ‘een
ernstige blik’ en ‘een kikker’ associëren we spontaan met sprookjes, maar
Schops’ boek is ernstig. Verwacht geen melig natuurbehoudverhaal over
bloemetjes en bijtjes, wel een stevige analyse en een coherente visie. Schops
laat mensen zien hoe de vork aan de steel zit, overtuigt ons van zijn
voorstellen en verbindt. Deze man kijkt graag vooruit.
Het boek bevat vier hoofdstukken. Onder de titel “There is
no business on a dead planet” analyseert en beschrijft hij de bestaande
toestand, zowel voor natuur als voor het economische systeem. In hoofdstuk twee
schuift hij biodiversiteit naar voren als oplossing. De biodiversiteit moet
weer voorop gesteld worden en leidend zijn in ons denken en handelen. Om tot
een oplossing te komen, is leiderschap cruciaal. In hoofdstuk drie doet hij het
(Re)connection-model uit de doeken, het herstellen van verbindingen. Omdat het
‘knippen van talloze draadjes’ de oorzaak is van vele problemen, is de
oplossing eenvoudig: het herstellen van talloze verbindingen. Het knippen was
makkelijk, het herstel is moeilijker maar haalbaar. Hij beschrijft vier soorten
verbindingen: tussen natuur en natuur, tussen mens en natuur, tussen bedrijven
en natuur, en tussen beleid en praktijk. Breng mensen samen onder één grote
paraplu en laat ze samen vechten voor hetzelfde doel. Valoriseer natuur,
bereken de financiële waarde, investeer en zorg dat natuur in elk financieel
proces een plaats krijgt. Naast het geven van waarde aan natuur, moet je ook
rechten geven aan natuur, zorgen dat die rechten erkend en afgedwongen worden.
Naar analogie met De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) is
er nood aan de Universele Natuurafhankelijksverklaring (UNAV). Naar analogie
met de VN-Blauwhelmen is er behoefte aan VN-Groenhelmen. In hoofdstuk vier
vertelt hij wat je zelf kan doen.
Schops is een spreker, geen schrijver. Succesvolle sprekers
gebruiken anekdotes, inspirerende voorbeelden en quotes. Schops doet dit ook
als schrijver en strooit onder meer met gedurende dertig jaar ingezamelde
citaten. Hij is niet spaarzaam met adjectieven om een toonaard aan zijn
boodschap toe te voegen. ‘Verhelderend’, ‘verbijsterend’, ‘verloochend’ en
‘onbegrijpelijk onverantwoord’, bijvoorbeeld, volgen elkaar in sneltempo op.
Hij brengt geen nieuw verhaal, wel zijn verhaal, stapsgewijs opgebouwd,
aangevuld, geactualiseerd en verfijnd. Zijn verhaal had kernachtiger kunnen
zijn (en sterker) en soms worden gedachtes of uitspraken herhaald. Hij weeft
behoorlijk wat achtergrondinformatie in zijn verhaal, altijd leuk qua
onderbouwing maar de ontsluiting ervan kan beter. Een eenvoudig register kan
hieraan tegemoetkomen. Nu moet je zoeken waar de oprichting van de VN in het
boek staat, waar je de betekenis vindt van bijvoorbeeld TEEB, SEEA, UNFCCC,
TSVCM en UNCBD. Hij verkiest eenvoud opdat hij zijn boodschap kan slijten, maar
vraag aan een wetenschapper waarom het klimaatprobleem niet opgelost wordt en
je krijgt (meestal) als antwoord: te complex. Bij Schops is het ‘lijkt
ingewikkeld’ en dan volgt er nog veel. Ook hij beseft dat het in se complex is,
maar focust intens op zijn boodschap.
In het boek vervult de boomkikker de rol van verhaalkapstok.
Een vijftiental jaar geleden adopteerden alle Limburgse gemeenten één plant- of
diersoort. Eén soort, de boomkikker, werd aanleiding voor een klein conflict
tussen twee gemeenten. Een trieste voorspelling voor het blijvende Belgische
gekibbel over de eigen verantwoordelijkheden én inspanningen in de
klimaataanpak. Juist daarom startte Schops, met elf anderen, de Klimaatzaak op.
Overheden voor de rechtbank dagen en juridisch dwingen om hun eigen doelen te
halen en acties uit te voeren. Het resultaat? Opnieuw getalm, juridische
creativiteit, gepalaver en vooral tijdverlies. Zou een boomkikker op de
schouder van de leider van België helpen? Of toch maar beter kiezen voor een
uitgebreide familie boomkikkers?
https://www.lannoo.be/nl/gered-door-de-boomkikker
De tekst werd gepubliceerd door BBL op 26 september 2022.
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/gered-door-de-boomkikker-ignace-schops
