Omarm de chaos
Jan Rotmans en Mischa Verheijden
Jan Rotmans is opgeleid als wiskundige. Hij houdt van
modellen. Hij levert de mathematische onderbouwing voor voorspellingen. Op een
abstracte manier kijkt hij ver terug en vooruit. Hij inspireerde zich onder
meer op Braudel en vertelt in gebeurtenissen (korte termijn), conjuncturen
(middellange termijn) en structuren (lange termijn). Hij schrijft zoals hij
praat, in quotes. ‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een
verandering van tijdperk’, ‘voor een systeem is chaos een opluchting, zonder
chaos verstart een systeem’, ‘transitie kan je niet sturen maar wel bijsturen’,
‘leer de schoonheid van chaos te zien’, ‘een geslaagde transitie kan niet
zonder chaos’, ‘chaos is ook orde, namelijk wanorde, een orde die je nog niet
kent’ en ga zo maar door.
Rotmans vult het woord ‘transitie’ concreet in en dat voor
(relatief) lange termijn. Hij praat over een palet van tien transities: de
energietransitie, grondstoffen, de circulaire transitie, de landbouw- en
voedseltransitie, de ruimtelijke transitie, de financiële transitie, de
onderwijstransitie, de zorgtransitie, de sociale transitie en de democratische
transitie. Hij bespreekt deze tien transities en wijdt er 90 pagina’s aan. In
hoofdstuk 6 beschrijft hij een toekomstplan voor Nederland, niet voor 2025,
2030 of 2050, wel voor 2121 onder de titel “een land met een plan”. De
toekomstvisie werd uitgewerkt samen met het ontwerp- en architectenbureau
KuiperCompagnons. De transities worden op elkaar afgestemd en op een concrete
situatie (actuele toestand in Nederland) uitgewerkt. De kaarten ogen behoorlijk
indrukwekkend. De verwachte zeespiegelstijging noopt Nederland tot een ander
nederzettingenpatroon.
Opmerkelijk aan het boek is het laatste hoofdstuk. Het
verschilt van de andere hoofdstukken qua onderwerp (hijzelf staat meer
centraal), taal en horizont. In hoofdstuk 7 vertelt hij honderduit over
zichzelf en hoe hij zijn eigen toekomst veranderde. Het sleutelmoment was de
afdaling met de fiets van de Aubisque (Pyreneeën). Hij brak ongeveer elk been
in zijn gezicht en was een jaar volledig ‘out’. Voor hem was het de start van
een innerlijk proces. Een wiskundige die vertelt over zijn persoonlijke
transitie, dat de val het lastigste was in zijn leven behalve de ziektes van
zijn kinderen, schaamte, ‘volschieten’, emoties tonen voor een publiek, onrust
en onzekerheid. Tot hij besefte dat de mensen zelf de meest complexe systemen
zijn en hij de transitietheorie op mensen ging uitwerken. Hij zocht nieuwe
wegen en belandde bij begrippen als tijd, ruimte, plan, verbinding, vertrouwen,
balans en veranderaars. Een openhartig slot aan een boek met een boodschap:
omarm de chaos.
https://www.singeluitgeverijen.nl/de-geus/boek/omarm-de-chaos/
De tekst werd gepubliceerd door BBL op 13 juli 2022
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/omarm-de-chaos-jan-rotmans-en-mischa-verheijden
