“Wie niet weet wat er gebeurd is voor hij geboren werd,
blijft voor altijd kind.” Het is een citaat op naam van Cicero, maar gaat 2
millennia later nog steeds op. Twee boeken leren ons via het verleden in de
toekomst kijken. Roman Krznaric focust op het terugblikken, Robrecht Declercq
en Hanne Cottyn kijken vooral rond zich heen. Dit ontlokt in beide gevallen
diverse gedachten, die inhoudelijk vaak parallel lopen, maar de opbouw, aanpak
en toonaard ervan zijn helemaal verschillend. Academici die op een boeiende
wijze geschiedenis brengen: zo kan het ook.
Roman Krznaric, Geschiedenis voor morgen
Krznaric [lees: kriz-NAR-ik] is een man met een missie. Een
gedreven ‘Obama-adept’, een wetenschapper met een sterke boodschap: z'n boek
ademt het ‘yes we can’-motto. Dit komt het sterkst tot uiting in het hoofdstuk
over het herstellen van het vertrouwen van de democratie. Wanneer hij schrijft
over burgerparticipatie, belicht hij graag zijn eigen rol en gaat volledig op
in zijn eigen, verantwoorde keuzes. Alle hoofdstuktitels bevatten een
boodschap, gaande van 'consuminderen', 'water voor iedereen' tot 'de
ineenstorting van de beschaving afwenden'. Krznaric wil verandering en
profileert zich als wegwijzer.
Een boek gaat in feite over de kracht van het historische
denken. Dat denken is, volgens Oxford-onderzoeker Krznaric, een tegengif tegen
de tirannie van het nu. Het bestrijdt het ecomodernisme; de gebruikelijke
vooruitgangsnarratief, die ons voorhoudt dat de redding uit de hoek van
toekomstige technologieën komt. Krznaric vindt dat er een dringende behoefte is
om achterom te kijken, om ons te helpen een weg te kiezen: niet door de
toekomst te voorspellen, maar door onze verbeelding vrije baan te geven. Hij
wil enerzijds waarschuwen voor wat eerder fout liep en reikt anderzijds
positieve voorbeelden aan. Inhoudelijk is het voor Krznaric eenvoudig: ga uit
van het buitengewone vermogen van de mens om samen te werken, elkaar te helpen
en collectief te handelen. Voor hem is het tijd voor een renaissance van de
intermenselijke relatie.
Een reis door het verleden bevat in ieder geval geen
definitieve lessen noch formules voor de toekomst. Maar, aan inspiratie geen
gebrek. Maatschappelijke veranderingen hebben baat bij de ‘radicale flank’,
stelt hij. Net zoals bij voetbal ‘diep gaan over de flanken’ ruimte creëert in
de spits, speelden de slavenopstand(en) een kritieke rol bij de afschaffing van
de slavernij. Dat samenwerking voordelen biedt, vindt hij terug in het Cordoba
van het islamitische koninkrijk Al-Andalus, waar etnische afkomst van geen tel
was bij het kiezen van het bestuur. Duurzaamheid en circulaire economie waren
reeds vuistregels in het pre-industriële Edo, het actuele Tokio, waar afval
gewoonweg niet bestond.
https://www.uitgeverijtenhave.nl/boek/geschiedenis-voor-morgen/#:~:text=Inspiratie%20uit%20het%20verleden%20voor%20de%20toekomst&text=De%20ineenstorting%20van%20welvaartsstaten%2C%20supercyclonen,weg%20banen%20door%20dit%20alles%3F
Robrecht Declercq en Hanne Cottyn, Energie, emigratie en
ecologie, (on)zin van wereldgeschiedenis
Eén van de lastige klussen in elke opleiding is zonder
twijfel “groepswerk”. Eigen verwachtingen, de groepsdynamiek en uiteraard ook
de verwachtingen van de beoordelaars afstemmen: niet eenvoudig. Met het boek
Energie, emigratie en ecologie tonen dertien academici hoe je dat kan
aanpakken: gebruik de inhoud als bindmiddel. Het boek bevat negen hoofdstukken,
één over wat “wereldgeschiedenis” is, en acht hoofdstukken over telkens één
onderwerp. Je kan de negen hoofdstukken ook los van elkaar lezen, maar het
loont om toch eerst het kaderhoofdstuk te lezen, al was het maar omwille van de
mooie subtitel ‘(on)zin van wereldgeschiedenis’. Nooit verkeerd om ook je eigen
onderzoek in vraag te stellen.
Eric Vanhaute, historicus en emeritus hoogleraar aan de
Universiteit Gent, hield een twintigtal jaar geleden het eerste college
Wereldgeschiedenis aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de UGent,
waarover hij tien jaar geleden een boek publiceerde. Wereldgeschiedenis is meer
dan een atlas, een wereldbol en een handboek geschiedenis. “Wereldgeschiedenis
is zowel de geschiedenis van de wereld in haar totaliteit als op de lange
termijn, maar biedt ook een perspectief op historische en maatschappelijke
evoluties, die alleen maar in een ruimer verband kunnen begrepen worden, door
invloeden en ontwikkelingen van buitenaf.” En dan valt natuurlijk snel het
woord ‘globalisering’. Merkwaardig, eenzelfde kijk op de wereld wordt vandaag
anders in de markt gezet. De titel vertelt wat potentiële lezers verwachten, en
dat is duidelijk meer dan het woord ‘wereldgeschiedenis’.
Het boek biedt een kader waarin het geheel wordt geduid en
een toekomstperspectief wordt aangereikt langs vijf krachtlijnen:
wereldgeschiedenis legt verbanden, verlegt grenzen, plaatst de mens in de
natuur, verbeeldt de wereld en gaat over jou en mij. Daarna volgen enkele
boeiende concrete verhalen waarbij vooral wordt ingezoomd op de mechanismen.
Waarom werd de runderteelt geen succes op Madagascar? Wat is de relatie tussen
de vele landbouwgronden van de stad Gent en het waterprobleem in Bogota? Wist
je dat een vulkaanuitbarsting in Indonesië niet alleen de voedselvoorziening
wereldwijd kan verstoren, maar dat het ook kan leiden tot een uitroeiing van de
Vlaamse mussen, en zo de mussenfeesten en -gilden op de kop zet? Markante
verhalen, waarbij niet zelden de armen de pineut waren. Lezen dus.
https://ertsberg.be/boek/energie-emigratie-en-ecologie/
Verschenen op de site van BBL op 4 april 2025 https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/groene-geschiedenis
