Denken als een berg: het jaar rond op de zandgronden

 Aldo Leopold

“Alleen de berg leeft al lang genoeg om onbevangen naar het gehuil van een wolf te luisteren,” zo luidt een van de honderden weloverwogen zinnen uit Denken als een berg, van de Amerikaanse ecoloog Aldo Leopold. Het boek werd gepubliceerd in 1948, het jaar dat Leopold overleed, en verscheen pas dit jaar in het Nederlands. Gefascineerd door het buitenleven, kocht hij een hoeve en schreef een schitterend dagboek. Zijn taal is weelderig en toegankelijk, zijn denktrant academisch. Hij is gefascineerd door formele logica, de tekst wemelt van de “als-dan”-gedachten. Bovendien was hij een van de eersten die pleitte voor een juridisch statuut voor de natuur en was hij een van de eerste volwaardige milieufilosofen. Geen wonder dus dat professoren hem graag bewieroken.

Een recensie schrijven voelde nooit eenvoudiger dan voor Denken als een berg. Meer nog: de lezer krijgt ze bij het boek inbegrepen. Vooraan staat een essay van Johan Braeckman, tot 2024 hoogleraar wijsbegeerte aan de UGent, waarin hij Leopold situeert. Geen simpele taak: hij was een kleinkind van twee Duitse immigranten, jonge boswachter, professor, bestuurder, onderzoeksdirecteur, schreef een beheerplan voor de Grand Canyon, was jager, pleitte voor ‘Game Management’ én voor een juridisch statuut voor de Gila-rivier. Reeds in 1944 kwam hij op voor de inmiddels alom gekende techniek van de herintroductie van wolven, met het oog op het Yellowstone-park. Braeckman schetst Leopolds levensloop, geeft een rondleiding langs zijn publicaties en standpunten en situeert hem in het rijtje milieufilosofen. “Hij streefde ernaar om wetenschap en gevoel, ratio en emotie, nutsdenken en esthetiek te verzoenen in zijn natuur- en wildernisfilosofie,” vat Braeckman hem samen.

Aan het eind van het boek staat nog een essay, van Hans Van Dyck, hoogleraar gedragsecologie en natuurbehoud aan de universiteit van Louvain-la-Neuve. Van Dyck noemt het boek een mijlpaal voor ‘ecologische denkers’. Hij staat stil bij Leopolds verwondering, zijn taal en de inhoud (habitatgebruik, soortmigratie, systemisch denken, soort als verzameling van individuen) en omschrijft hem als een kritisch denker.

Laten we het anders stellen: nooit viel het schrijven van een recensie zo moeilijk. Wat kan je namelijk nog toevoegen? Zelfs de ‘noten van de vertaler’ zijn in feite een ‘essaywaardige’ tekst: een lijst van 23 uitgebreide noten, waarin Joris Capenberghs uitvoerig de context belicht van de soms moeilijk te vatten gedachten van Aldo Leopold. Het is de lezer warm aangeraden ze zelf te verkennen.

https://noordboek.nl/boek/denken-als-een-berg/

Verschenen op de site van BBL op 22 mei 2025

https://www.bondbeterleefmilieu.be/boek-natuur-leopold-baaijens

In gesprek met de Noordzee: op zoek naar een nieuwe relatie met natuur

 Arita Baaijens

Baaijens – bioloog, schrijfster en ontdekkingsreiziger – staat ook open voor spiritualiteit. Ze vindt dat het leven veel meer bevat dan ‘juist’ en ‘onjuiste’ opvattingen, en doorwroet al meer dan haar halve leven die schemerzone. Ze vertoefde jaren in de desolate woestijn van Egypte en Soedan, zonder gps of telefoon. De ‘mensvijandige leegte’ gaf haar vleugels. Ze leerde er dat ‘identiteit’ vloeibaar is. “Mijn vader werd tegelijkertijd geboren met een octopus. Ze waren een tweeling en dus is de octopus mijn oom”. Deze treffende uitspraak noteerde Baaijens tijdens een gesprek met Annet Pauwelussen, een wetenschapper die de omgang tussen zeevolkeren en amfibieën bestudeert. Later trok ze naar Siberië, op zoek naar het legendarische Shambala, een mythisch paradijs in het Altajgebergte, op de grens met Kazachstan, China en Mongolië. Beluister de soundtrack van de film Dans les forêts de Sibérie van Ibrahim Maalouf en je voelt de desolaatheid door je lijf zinderen. Haar literaire verwijzingen zullen de lezers van deze rubriek bekend voorkomen (zou Baaijens zelf een stille lezer van de BBL-Boekentips zijn?), met onder meer Rotmans, Kimmener, Zwamborn en Despret. Wanneer ze verwijst naar de ronduit mystieke film ’Stalker’ van Andrej Tarkovski, kan onze verdere nieuwsgierigheid niet meer stuk.

“Natuurverering is geen vage poespas, maar een uiting van een diepgevoelde relatie met de levende natuur waar wij deel van uitmaken”. Baaijens maakt dit wel heel concreet en solliciteert door middel van haar boek voor een vooralsnog onbestaande vacature: ze wil Spreker worden voor het leven in de Noordzee en het – zonder twijfel moeizame – gesprek aangaan met geharde ondernemers, hoogopgeleide beleidsmakers en de vele harde eiken koppen in de talrijke overlegorganen, die samen over het lot van het water en haar bewoners beslissen. Het lijkt een wat ongelukkige keuze, omdat uitgerekend de Noordzee geteisterd wordt door overvloedige scheepvaart, intense bevissing, diverse verontreiniging, windmolens, toerisme en ga zo maar door. Ze gaat op bezoek bij een tiental mensen die allen op een bepaalde manier openstaan voor de natuur en elk een boodschap meegeven.

Het is een erg toegankelijk boek, inspirerend, nooit belerend. Arita Baaijens is, gelukkig, voldoende handig om haar boodschap in diverse media te laten doordringen. Ze nam deel aan een onderzoek rond bultrugwalvissen met de Sea Womens Expeditions in de Noorse fjorden, speelt een rol bij WINGS World Quest (een internationale organisatie van en voor vrouwelijke ontdekkingsreizigers), schreef diverse boeken en maakte een TV-documentaire. Baaijens laat zich de gedachte ontvallen: "Je hoeft niet alles te snappen om het juiste te willen doen”. Moge deze slogan menig milieusympathisant motiveren.

https://www.atlascontact.nl/boek/in-gesprek-met-de-noordzee/

 

Verschenen op de site van BBL op 22 mei 2025

Het Boek van de Natuur: nu in tweevoud

Om tot de waarheid te komen, zet de mensheid mythe en rede sinds lang samen in. In deze bespreking behandelen we twee boeken, die beide paden verkennen om de verhouding tussen natuur en denken uit te spitten. Aldo Leopold hanteert hiervoor een ijzeren logica; Arita Baaijens biedt net alle ruimte voor verhalen.

 Aldo Leopold, Denken als een berg: het jaar rond op de zandgronden

“Alleen de berg leeft al lang genoeg om onbevangen naar het gehuil van een wolf te luisteren,” zo luidt een van de honderden weloverwogen zinnen uit Denken als een berg, van de Amerikaanse ecoloog Aldo Leopold. Het boek werd gepubliceerd in 1948, het jaar dat Leopold overleed, en verscheen pas dit jaar in het Nederlands. Gefascineerd door het buitenleven, kocht hij een hoeve en schreef een schitterend dagboek. Zijn taal is weelderig en toegankelijk, zijn denktrant academisch. Hij is gefascineerd door formele logica, de tekst wemelt van de “als-dan”-gedachten. Bovendien was hij een van de eersten die pleitte voor een juridisch statuut voor de natuur en was hij een van de eerste volwaardige milieufilosofen. Geen wonder dus dat professoren hem graag bewieroken.

Een recensie schrijven voelde nooit eenvoudiger dan voor Denken als een berg. Meer nog: de lezer krijgt ze bij het boek inbegrepen. Vooraan staat een essay van Johan Braeckman, tot 2024 hoogleraar wijsbegeerte aan de UGent, waarin hij Leopold situeert. Geen simpele taak: hij was een kleinkind van twee Duitse immigranten, jonge boswachter, professor, bestuurder, onderzoeksdirecteur, schreef een beheerplan voor de Grand Canyon, was jager, pleitte voor ‘Game Management’ én voor een juridisch statuut voor de Gila-rivier. Reeds in 1944 kwam hij op voor de inmiddels alom gekende techniek van de herintroductie van wolven, met het oog op het Yellowstone-park. Braeckman schetst Leopolds levensloop, geeft een rondleiding langs zijn publicaties en standpunten en situeert hem in het rijtje milieufilosofen. “Hij streefde ernaar om wetenschap en gevoel, ratio en emotie, nutsdenken en esthetiek te verzoenen in zijn natuur- en wildernisfilosofie,” vat Braeckman hem samen.

Aan het eind van het boek staat nog een essay, van Hans Van Dyck, hoogleraar gedragsecologie en natuurbehoud aan de universiteit van Louvain-la-Neuve. Van Dyck noemt het boek een mijlpaal voor ‘ecologische denkers’. Hij staat stil bij Leopolds verwondering, zijn taal en de inhoud (habitatgebruik, soortmigratie, systemisch denken, soort als verzameling van individuen) en omschrijft hem als een kritisch denker.

Laten we het anders stellen: nooit viel het schrijven van een recensie zo moeilijk. Wat kan je namelijk nog toevoegen? Zelfs de ‘noten van de vertaler’ zijn in feite een ‘essaywaardige’ tekst: een lijst van 23 uitgebreide noten, waarin Joris Capenberghs uitvoerig de context belicht van de soms moeilijk te vatten gedachten van Aldo Leopold. Het is de lezer warm aangeraden ze zelf te verkennen.

https://noordboek.nl/boek/denken-als-een-berg/

 

Arita Baaijens, In gesprek met de Noordzee: op zoek naar een nieuwe relatie met natuur

Baaijens – bioloog, schrijfster en ontdekkingsreiziger – staat ook open voor spiritualiteit. Ze vindt dat het leven veel meer bevat dan ‘juist’ en ‘onjuiste’ opvattingen, en doorwroet al meer dan haar halve leven die schemerzone. Ze vertoefde jaren in de desolate woestijn van Egypte en Soedan, zonder gps of telefoon. De ‘mensvijandige leegte’ gaf haar vleugels. Ze leerde er dat ‘identiteit’ vloeibaar is. “Mijn vader werd tegelijkertijd geboren met een octopus. Ze waren een tweeling en dus is de octopus mijn oom”. Deze treffende uitspraak noteerde Baaijens tijdens een gesprek met Annet Pauwelussen, een wetenschapper die de omgang tussen zeevolkeren en amfibieën bestudeert. Later trok ze naar Siberië, op zoek naar het legendarische Shambala, een mythisch paradijs in het Altajgebergte, op de grens met Kazachstan, China en Mongolië. Beluister de soundtrack van de film Dans les forêts de Sibérie van Ibrahim Maalouf en je voelt de desolaatheid door je lijf zinderen. Haar literaire verwijzingen zullen de lezers van deze rubriek bekend voorkomen (zou Baaijens zelf een stille lezer van de BBL-Boekentips zijn?), met onder meer Rotmans, Kimmener, Zwamborn en Despret. Wanneer ze verwijst naar de ronduit mystieke film ’Stalker’ van Andrej Tarkovski, kan onze verdere nieuwsgierigheid niet meer stuk.

“Natuurverering is geen vage poespas, maar een uiting van een diepgevoelde relatie met de levende natuur waar wij deel van uitmaken”. Baaijens maakt dit wel heel concreet en solliciteert door middel van haar boek voor een vooralsnog onbestaande vacature: ze wil Spreker worden voor het leven in de Noordzee en het – zonder twijfel moeizame – gesprek aangaan met geharde ondernemers, hoogopgeleide beleidsmakers en de vele harde eiken koppen in de talrijke overlegorganen, die samen over het lot van het water en haar bewoners beslissen. Het lijkt een wat ongelukkige keuze, omdat uitgerekend de Noordzee geteisterd wordt door overvloedige scheepvaart, intense bevissing, diverse verontreiniging, windmolens, toerisme en ga zo maar door. Ze gaat op bezoek bij een tiental mensen die allen op een bepaalde manier openstaan voor de natuur en elk een boodschap meegeven.

Het is een erg toegankelijk boek, inspirerend, nooit belerend. Arita Baaijens is, gelukkig, voldoende handig om haar boodschap in diverse media te laten doordringen. Ze nam deel aan een onderzoek rond bultrugwalvissen met de Sea Womens Expeditions in de Noorse fjorden, speelt een rol bij WINGS World Quest (een internationale organisatie van en voor vrouwelijke ontdekkingsreizigers), schreef diverse boeken en maakte een TV-documentaire. Baaijens laat zich de gedachte ontvallen: "Je hoeft niet alles te snappen om het juiste te willen doen”. Moge deze slogan menig milieusympathisant motiveren.

https://www.atlascontact.nl/boek/in-gesprek-met-de-noordzee/

 

Verschenen op de site van BBL op 22 mei 2025

https://www.bondbeterleefmilieu.be/boek-natuur-leopold-baaijens

Van savanne tot stad

Christian Grataloup

Als er één “kaartennaam” is waar je in Europa niet om heen kan, dan is het die van Christian Grataloup. Op al zijn boeken lees je op de achterflap dat hij geograaf is en inmiddels emeritus-hoogleraar aan de Université Diderot in Parijs. Hij is een historisch geograaf. Hij heeft niet enkel toegang tot een gigantische hoeveelheid informatie, hij leidt ook een groep mensen die met de regelmaat van een klok een oerdegelijk boek maken. In 2023 verscheen bij Nieuw Amsterdam (inmiddels Park Uitgevers) de Atlas van de aarde en de mens, in 2024 de Atlas van de wereldgeschiedenis en in 2025 Van savanne tot stad. In september van dit jaar verschijnt, volgens de planning, Atlas van het heelal en de sterren, een boek gemaakt samen met Pierre Léna. Oei, zó veel keuze? We maken het je wat makkelijker. Als je graag overweldigd wordt door historische kaarten, prachtig voorgesteld, mooie chronologisch, én niet te veel tekst, kies dan voor Atlas van de wereldgeschiedenis. Lees je liever een verhaal, kies dan voor Van savanne tot stad.

“De wereldgeschiedenis heeft een geografie. Deze geografie heeft een geschiedenis,” zo vat hij zijn boek samen. Hij schrijft over een “geweven web van netwerken,” samenlevingen, buren, landen, vertalers en tussenschakelaars, en combineert dat web met zijn geografische dimensie. Het boek is een overweldiging van feiten. Thema’s om van te proeven? Migratie, Würm-glaciaal, genetische mutaties, populaties, domesticatie, sedentaire leven, zeespiegelstijging, dateringsmethoden, islamisering, herbebossing van Amerika, de massale sterfte van Amerika na het ongevraagde contact met Europeanen, de illusie van klimaatdeterminisme, de verspreiding van de mondiale rijstbouw, de jacht op de edelmetalen, de verspreiding van de fossiele brandstoffen, maar ook islamisering en de verspreiding van het boeddhisme en het confucianisme en globaliseringsprocessen. En heel veel andere zaken. Voeg daar nog een duizelingwekkend aantal plaatsnamen en tijdstippen aan toe en je kan beginnen.

Het is een ronduit stevig boek, 461 pagina‘s, vooral tekst, aangevuld met een honderdtal zwart-witkaarten en 64 kaarten in kleur, dikwijls met behoorlijk uitgebreide bijschriften. Omwille van de leesbaarheid verkoos hij om noten en biografie achterwege te laten. Het is een boek van een wetenschapper: je vindt dus een gigantische stapel feiten. De meerwaarde? Grataloup kijkt telkens naar de context, hij legt verbanden, hij brengt kennis, die voortdurend wordt geactualiseerd op basis van nieuwe vondsten en wetenschappelijke ontwikkelingen, uit een lange periode samen en giet dit in een genuanceerd verhaal. Leuk is dat hij nu en dan graag speculeert, hij noemt het zijn “what-if”-uitstapjes, zoals bijvoorbeeld eentje met als titel “Wat als de lama een koe was geweest?” Uiteraard meldt hij dit uitdrukkelijk als hij de wetenschappelijke zekerheden achter zich laat. Nu en dan geeft hij een duidelijke mening. “Als er ergens een verkeerde afslag is genomen, dan was het zonder meer de keuze eind achttiende eeuw om massaal kolen te gaan verbruiken.” Dit boek is een intellectueel testament om in te verdrinken.

https://nieuwamsterdam.nl/producten/van-savanne-tot-stad-9789046833025#:~:text=Van%20savanne%20tot%20stad%20maakt,Een%20geogeschiedenis

  

Verschenen op de site van BBL op 25 april 2025

https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/verandering-kaart-gebracht-twee-atlassen

Atlas van de financiële wereld

 Dariusz Wójcik

Dariusz Wójcik kwam vanuit Polen in Oxford aan en verdiepte zich in de financiële wereld, heeft een passie voor financiën en cartografie en is “financieel geograaf.” Tijdens zijn opleiding aan de School of Geography and the Environment van de Universiteit van Oxford zocht hij al medestanders voor een atlas van de financiële wereld. In 2016 kreeg hij een Europese subsidie te pakken, bouwde aan een netwerk van onderzoekers in diverse disciplines en schakelde later 200 studenten in voor het verzamelen, coderen en analyseren van data en literatuuronderzoek. Het resultaat? Een uniek boek dat patronen in de financiële wereld in beeld brengt, met veel aandacht voor plaats, maar ook tijd. De atlas zit boordevol mooie, kleurrijke beelden waar je niet op uitgekeken geraakt. De financiering van de infrastructuur is een mondiaal spel.

Hoe lopen de mondiale geldstromen? Hoe zijn de pensioenactiva mondiaal verdeeld? Welk Europees land is het rijkst? Zonder twijfel Noorwegen, alle andere Europese landen verbleken in vergelijken met het Noorse “Statens pensjonfonds” (allen daarheen?). Mondiaal staat het op nummer drie, na China en de Verenigde Arabische Emiraten. Het is niet enkel een verhaal van data, maar ook van invalshoek. Van hoe je naar de werkelijkheid kijkt. Een kaart van de VS met de kredietwaardigheid van consumenten vertelt ook iets over segregatie, schulden en slavernij. De drang naar snelheid in de financiële sector vertaalt zich in een kaart met een verbinding tussen Chicago en New York, met een pittig detail, de bouw van een toren van 137 meter hoog om sneller Kelleys Island te kunnen oversteken. Ben je op zoek naar een echt duur pand in Londen? Een kaart helpt je kiezen. Eén van de leukste stukjes kreeg de titel “Hoe beroof je een bank.” Een intrigerend boek.

https://noordboek.nl/boek/atlas-van-de-financiele-wereld/

 

Verschenen op de site van BBL op 25 april 2025

https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/verandering-kaart-gebracht-twee-atlassen

verandering in kaart gebracht: twee atlassen

'Atlas': het is een woord dat context vereist. Er zijn verschillende atlassen. Iedereen heeft er minimum één, de zogenaamde 'C1', onze bovenste wervel. In Marokko draagt een gebergte deze mooie naam. Maar zonder twijfel wordt het woord meestal gebruikt om te verwijzen naar een boek met kaarten, liefst met kleuren en een legende, steeds met ruimtelijke informatie, regelmatig aangevuld met een tijdsdimensie. Die begrenzingen laten nog heel wat variaties toe: zo werken vandaag meer dan 3.000 wetenschappers aan een atlas van het menselijke lichaam, met een beschrijving per cel, goed voor wel 37.200 miljard items. Deze maand staan we stil bij twee atlassen: een traditionele, en een financiële.

 

Christian Grataloup, Van savanne tot stad

Als er één “kaartennaam” is waar je in Europa niet om heen kan, dan is het die van Christian Grataloup. Op al zijn boeken lees je op de achterflap dat hij geograaf is en inmiddels emeritus-hoogleraar aan de Université Diderot in Parijs. Hij is een historisch geograaf. Hij heeft niet enkel toegang tot een gigantische hoeveelheid informatie, hij leidt ook een groep mensen die met de regelmaat van een klok een oerdegelijk boek maken. In 2023 verscheen bij Nieuw Amsterdam (inmiddels Park Uitgevers) de Atlas van de aarde en de mens, in 2024 de Atlas van de wereldgeschiedenis en in 2025 Van savanne tot stad. In september van dit jaar verschijnt, volgens de planning, Atlas van het heelal en de sterren, een boek gemaakt samen met Pierre Léna. Oei, zó veel keuze? We maken het je wat makkelijker. Als je graag overweldigd wordt door historische kaarten, prachtig voorgesteld, mooie chronologisch, én niet te veel tekst, kies dan voor Atlas van de wereldgeschiedenis. Lees je liever een verhaal, kies dan voor Van savanne tot stad.

“De wereldgeschiedenis heeft een geografie. Deze geografie heeft een geschiedenis,” zo vat hij zijn boek samen. Hij schrijft over een “geweven web van netwerken,” samenlevingen, buren, landen, vertalers en tussenschakelaars, en combineert dat web met zijn geografische dimensie. Het boek is een overweldiging van feiten. Thema’s om van te proeven? Migratie, Würm-glaciaal, genetische mutaties, populaties, domesticatie, sedentaire leven, zeespiegelstijging, dateringsmethoden, islamisering, herbebossing van Amerika, de massale sterfte van Amerika na het ongevraagde contact met Europeanen, de illusie van klimaatdeterminisme, de verspreiding van de mondiale rijstbouw, de jacht op de edelmetalen, de verspreiding van de fossiele brandstoffen, maar ook islamisering en de verspreiding van het boeddhisme en het confucianisme en globaliseringsprocessen. En heel veel andere zaken. Voeg daar nog een duizelingwekkend aantal plaatsnamen en tijdstippen aan toe en je kan beginnen.

Het is een ronduit stevig boek, 461 pagina‘s, vooral tekst, aangevuld met een honderdtal zwart-witkaarten en 64 kaarten in kleur, dikwijls met behoorlijk uitgebreide bijschriften. Omwille van de leesbaarheid verkoos hij om noten en biografie achterwege te laten. Het is een boek van een wetenschapper: je vindt dus een gigantische stapel feiten. De meerwaarde? Grataloup kijkt telkens naar de context, hij legt verbanden, hij brengt kennis, die voortdurend wordt geactualiseerd op basis van nieuwe vondsten en wetenschappelijke ontwikkelingen, uit een lange periode samen en giet dit in een genuanceerd verhaal. Leuk is dat hij nu en dan graag speculeert, hij noemt het zijn “what-if”-uitstapjes, zoals bijvoorbeeld eentje met als titel “Wat als de lama een koe was geweest?” Uiteraard meldt hij dit uitdrukkelijk als hij de wetenschappelijke zekerheden achter zich laat. Nu en dan geeft hij een duidelijke mening. “Als er ergens een verkeerde afslag is genomen, dan was het zonder meer de keuze eind achttiende eeuw om massaal kolen te gaan verbruiken.” Dit boek is een intellectueel testament om in te verdrinken.

https://nieuwamsterdam.nl/producten/van-savanne-tot-stad-9789046833025#:~:text=Van%20savanne%20tot%20stad%20maakt,Een%20geogeschiedenis

 

Dariusz Wójcik, Atlas van de financiële wereld

Dariusz Wójcik kwam vanuit Polen in Oxford aan en verdiepte zich in de financiële wereld, heeft een passie voor financiën en cartografie en is “financieel geograaf.” Tijdens zijn opleiding aan de School of Geography and the Environment van de Universiteit van Oxford zocht hij al medestanders voor een atlas van de financiële wereld. In 2016 kreeg hij een Europese subsidie te pakken, bouwde aan een netwerk van onderzoekers in diverse disciplines en schakelde later 200 studenten in voor het verzamelen, coderen en analyseren van data en literatuuronderzoek. Het resultaat? Een uniek boek dat patronen in de financiële wereld in beeld brengt, met veel aandacht voor plaats, maar ook tijd. De atlas zit boordevol mooie, kleurrijke beelden waar je niet op uitgekeken geraakt. De financiering van de infrastructuur is een mondiaal spel.

Hoe lopen de mondiale geldstromen? Hoe zijn de pensioenactiva mondiaal verdeeld? Welk Europees land is het rijkst? Zonder twijfel Noorwegen, alle andere Europese landen verbleken in vergelijken met het Noorse “Statens pensjonfonds” (allen daarheen?). Mondiaal staat het op nummer drie, na China en de Verenigde Arabische Emiraten. Het is niet enkel een verhaal van data, maar ook van invalshoek. Van hoe je naar de werkelijkheid kijkt. Een kaart van de VS met de kredietwaardigheid van consumenten vertelt ook iets over segregatie, schulden en slavernij. De drang naar snelheid in de financiële sector vertaalt zich in een kaart met een verbinding tussen Chicago en New York, met een pittig detail, de bouw van een toren van 137 meter hoog om sneller Kelleys Island te kunnen oversteken. Ben je op zoek naar een echt duur pand in Londen? Een kaart helpt je kiezen. Eén van de leukste stukjes kreeg de titel “Hoe beroof je een bank.” Een intrigerend boek.

https://noordboek.nl/boek/atlas-van-de-financiele-wereld/

 

Verschenen op de site van BBL op 25 april 2025

https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/verandering-kaart-gebracht-twee-atlassen

Geschiedenis voor morgen

Roman Krznaric

Krznaric [lees: kriz-NAR-ik] is een man met een missie. Een gedreven ‘Obama-adept’, een wetenschapper met een sterke boodschap: z'n boek ademt het ‘yes we can’-motto. Dit komt het sterkst tot uiting in het hoofdstuk over het herstellen van het vertrouwen van de democratie. Wanneer hij schrijft over burgerparticipatie, belicht hij graag zijn eigen rol en gaat volledig op in zijn eigen, verantwoorde keuzes. Alle hoofdstuktitels bevatten een boodschap, gaande van 'consuminderen', 'water voor iedereen' tot 'de ineenstorting van de beschaving afwenden'. Krznaric wil verandering en profileert zich als wegwijzer.

Een boek gaat in feite over de kracht van het historische denken. Dat denken is, volgens Oxford-onderzoeker Krznaric, een tegengif tegen de tirannie van het nu. Het bestrijdt het ecomodernisme; de gebruikelijke vooruitgangsnarratief, die ons voorhoudt dat de redding uit de hoek van toekomstige technologieën komt. Krznaric vindt dat er een dringende behoefte is om achterom te kijken, om ons te helpen een weg te kiezen: niet door de toekomst te voorspellen, maar door onze verbeelding vrije baan te geven. Hij wil enerzijds waarschuwen voor wat eerder fout liep en reikt anderzijds positieve voorbeelden aan. Inhoudelijk is het voor Krznaric eenvoudig: ga uit van het buitengewone vermogen van de mens om samen te werken, elkaar te helpen en collectief te handelen. Voor hem is het tijd voor een renaissance van de intermenselijke relatie.

Een reis door het verleden bevat in ieder geval geen definitieve lessen noch formules voor de toekomst. Maar, aan inspiratie geen gebrek. Maatschappelijke veranderingen hebben baat bij de ‘radicale flank’, stelt hij. Net zoals bij voetbal ‘diep gaan over de flanken’ ruimte creëert in de spits, speelden de slavenopstand(en) een kritieke rol bij de afschaffing van de slavernij. Dat samenwerking voordelen biedt, vindt hij terug in het Cordoba van het islamitische koninkrijk Al-Andalus, waar etnische afkomst van geen tel was bij het kiezen van het bestuur. Duurzaamheid en circulaire economie waren reeds vuistregels in het pre-industriële Edo, het actuele Tokio, waar afval gewoonweg niet bestond.

https://www.uitgeverijtenhave.nl/boek/geschiedenis-voor-morgen/#:~:text=Inspiratie%20uit%20het%20verleden%20voor%20de%20toekomst&text=De%20ineenstorting%20van%20welvaartsstaten%2C%20supercyclonen,weg%20banen%20door%20dit%20alles%3F

Verschenen op de site van BBL op 4 april 2025 https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/groene-geschiedenis