Elif Shafak
Rivieren slalommen genoegzaam dwars over administratieve
grenzen heen en verbinden mensen en plaatsen met elkaar. Elif Shafak voegt daar
in Er stromen rivieren in de lucht nog een element aan toe: de tijd. Drie
verhalen, op drie plaatsen (Londen, Turkije, Mesopotamië), tijdens drie
periodes (630 voor Christus, 1840, 2014-2018). Water verbindt dit alles.
Mesopotamië, met de twee legendarische rivieren, de Tigris en de Eufraat, boeit
haar duidelijk het meest. Volgens de overlevering sprak men er over geworteld
water (bomen), stromend water (rivieren), vliegend water (vogels), stijgend
water (bergen) en vechtend water (mensen, omdat ze eeuwig in oorlog zijn).
Shafaks ongebreidelde fantasie doet je soms denken aan onze
Toon Tellegen, die een nijlpaard op een touwladder liet klimmen om in de lucht te
gaan wonen. Ze is uitbundig tot poëtisch in haar beschrijvingen (“Als donker
satijn vouwt de Theems zichzelf in plooien, dromend van zijn vorige levens”),
vol sterke boodschappen over de rol en betekenis van water, maatschappelijke
problemen als de klimaat- en watercrisis, en de positie van de Jezidi’s, een
Koerdische minderheidsgroep. Hun onderdrukking en genocide onder de
Islamitische Staat blijft in 2025 helaas actueel. Het meest intrigerend is hoe
ze haar verhalen samenknoopt. Rivieren leest als een onregelmatig en fijnmazig
net dat met vele kleine knoopjes onvoorspelbaar aan elkaar geregen wordt. Waar
in het ene jaar schippers een kromme eik gadeslaan vanop het water, doet die
boom op een heel ander moment een personage struikelend tegen de grond gaan.
Zo, en met nog veel andere natuurlijke herkenningspuntjes, weeft Shafak een
knap boek dat bruist en kolkt als ... een rivier.
https://wereldbibliotheek.nl/producten/er-stromen-rivieren-de-lucht-9789046832073
Verschenen op de site van BBL op 3/09/2025, https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/natte-nazomerboeken
