Robert & Edward Skidelsky
Een filosofisch en economische analyse van het belangrijkste menselijke probleem, hebzucht. En, een uitweg naar een goed leven, voor iedereen.
Het is wellicht een kinderdroom die in vervulling ging,
samen met papa een boek schrijven, in Zuid-Frankrijk, en een levensdroom voor
vader. En dat voor twee Britten. Zoon Edward Skidelsky is economisch filosoof
en doceert filosofie aan de universiteit van Exeter. Vader Robert Skidelsky is
oud-hoogleraar van de universiteit van Warwick, en doceerde achtereenvolgens
internationale betrekkingen en politieke economie. Sinds 1991 zit hij ook in
het Britse Hogerhuis. Hun boek “How much is enough” leidde tot pittige maatschappelijke
discussies, en werd veelvuldig vertaald. In het voorjaar 2013 verscheen de
Nederlandstalige versie. Samen één boek, wie zet dan de lijn uit, de econoom of
de filosoof?
“Iedereen
roept dat veranderingen nodig zijn. Maar niemand wil zelf veranderen.” Er zijn
alvast twee mensen die dit zeer goed begrepen hebben, vader en zoon Skidelsky.
Hun boek situeert het probleem en toont een mogelijke oplossing.
Over één zaak laten ze geen twijfel bestaan, “hét goede
leven bestaat”. Punt. Belangrijk is dat de heren een mening hebben, én die ook
ongezouten op papier zetten. Wat te denken bv. van zinnen als “Geld verdienen
kan geen doel op zich zijn, behalve als je aan een acute geestelijke stoornis
lijdt”?, “walgen van onszelf”, “… de westerse beschaving heeft een pact
gesloten met de duivel …”, “ … eindeloze najagen van rijkdom waanzin is …”
Waarom zijn ze zo helder?
De tweede zin van het boek luidt “We nemen stelling tegen economische
onverzadigbaarheid”. De rest van het boek gevolg is louter een gevolg van die
ene zin. De inleiding en het eerste hoofdstuk zijn om duimen en vingers van af
te likken. De onderlinge afstemming van filosofie en economie is intrigerend.
Juist in dit deel van het boek (deel 1) vind je vele grafieken en gebundelde
statistische gegevens. Het samenspel tussen beide disciplines maakt de tekst
zeer aantrekkelijk. De interpretatie van de gegevens is erg bevattelijk, zoals
“vandaag de dag heeft de welgestelde workaholic de plaats ingenomen van de
welgestelde freewheeler”. Best herkenbaar, ook voor tal van (Vlaamse) politieke
partijen. In de volgende hoofdstukken is de filosofische inslag veel
nadrukkelijker aanwezig. Bovendien
passeren een trits ronkende namen, inclusief onze vriend Niccolo Machiavelli,
en is het samenspel tussen filosofe en economie veeleer naar de achtergrond
verdrongen . Aan het eind van het boek definiëren ze basisgoederen, op basis
van vier criteria. Basisgoederen zijn universeel, zijn een eindstadium, zijn
sui generis (maken geen deel uit van een
ander goed), en zijn(uiteraard) onmisbaar. Daarna maken ze een lijst:
gezondheid, geborgenheid, respect, persoonlijkheid, harmonie met de natuur,
vriendschap, vrije tijd. Meer moet dat niet zijn.
Je vindt de Engelse
versie in paperback bij bol.com voor 13,99 euro.
R. & E Skidelsky, Hoeveel is genoeg? Geld en het
verlangen naar een goed leven, ISBN 978 90 8542 464 2, 2013, De Bezige Bij,
Antwerpen, 320 pagina’s, 20,99 euro.
December 2013, aangepast maart 2020
