Etienne Vermeersch
De decade 1985 -1994 bracht dynamiek in de Vlaamse milieuwereld. In Nederland verscheen met “Zorgen voor morgen” en “Kiezen of verliezen” zowel het eerste omvattende milieurapport als het eerste milieubeleidsplan. Onze noorderburen voerden die beleidsaanpak met fierheid uit naar andere landen, telkens met tientallen onderzoeksbureaus in het kielzog van de overheid. Ook Vlaanderen zou volgen.
Dat milieubeleid milieuproblemen wil oplossen, is bekend.
Maar waarom ontstaan die problemen? Het antwoord werd neergeschreven door
filosoof Etienne Vermeersch. Merkwaardig detail: hij was een uitgetreden
priester en zijn gedachten waren meebepalend voor Laudato Si, verspreid door de
katholieke Kerk, en dus formeel toegedicht aan de Paus.
In 1988 verscheen het boek “De ogen van de panda, een milieufilosofisch essay” bij uitgeverij Marc Van de Wiele, in samenwerking met Stichting Leefmilieu. 22 jaar later verscheen een update, van dezelfde auteur, maar bij een andere uitgeverij. Nog steeds een panda op de voorpagina. Maar in de nieuwe versie ligt er nog een kleine panda tegen de grote aangeleund: de aaibaarheid is verhoogd.
Het authentieke werk ligt vermoedelijk bij vele milieu- en natuurbeschermers van het eerste en het tweede uur ergens in de vitrinekast in de woonkamer, centraal, bijna sacraal opgeborgen, voorzien van een borsteltje om het boek af te stoffen alvorens het open te slaan. Het telde 70 pagina’s, aangevuld met de mythische toespraak die Chief Seattle werd toegedicht.
Het boek veroorzaakte deining. Er verschenen tal van interviews met Etienne Vermeersch in diverse dag- en weekbladen, en niet enkel in milieutijdschriften, maar ook in meer op de bedrijfswereld georiënteerde bladen. Intermediair, het Weekblad voor kaderleden, publiceerde op 13 februari 1989 een stevig interview en op 27 februari 1989 een uitgebreid artikel. De kerngedachte van het boek was het WTK-bestel, Wetenschap-Technologie-Kapitaal. Juist de combinatie van deze drie bepalen het grote succes van de westerse economie en cultuur. WTK heeft tot een enorm succes geleid, maar, in de 20e eeuw is het systeem op hol geslagen en als het niet wordt vertraagd of gestopt, stevenen we af op een regelrechte catastrofe.
Het is geen toeval dat een “professioneel denker”, een filosoof dus, met een denkkader op de proppen kwam. Het opmerkelijke was dat Vermeersch een universeel denkkader neerpootte. Niet onverwacht volgden diverse gedachtewisselingen. Vermeersch ontlokte graag discussies om ook anderen tot (logisch) denken aan te zetten. Denken was nu éénmaal zijn natuur. Zijn gedachtegoed staat nog steeds overeind en niet enkel in Vlaanderen. De gedachten van Vermeersch vinden we vandaag terug in het boek Onbewoonbare aarde van David Wallace Wells, en vele andere, tot en met een pauselijke Encycliek.
een pauselijke Encycliek.
https://etiennevermeersch.be/boek/de-ogen-van-de-panda-een-milieufilosofisch-essay
https://www.houtekiet.be/nl/artikelpagina/9789089247339/de-ogen-van-de-panda
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/5-decennia-milieubeweging-5-boeken
Deze tekst verscheen op de site van BBL op 1 oktober 2021
