Annie Proulx
Gelukkig ebt het gebruik van het woord ‘waterziek’ uit, maar
jammer genoeg speelt ook de steile daling van de grondwaterstand en de
hoeveelheid waterrijke gronden hier een rol in. Omdat deze laatste meer
aandacht verdienen, schreef Annie Proulx een literair pleidooi.
‘Toen ik in de second grade (8 jaar) zat, greep ik elke kans
aan om in de schoolbibliotheek te gaan zitten lezen totdat ze me er wegsleepten
of het gehate schoolplein op duwden’, vertelt Proulx. Inmiddels heeft ze een
schitterende ‘staat van dienst’: niet iedereen heeft een Pulitzerprijs in de
kast. Als iemand met haar vaardigheden dan een pleidooi houdt om ‘water in de
broeken te houden’, dan kan je enkel juichen. Het boek werd door Uitgeverij De
Geus ondergebracht in ‘Publieke Ruimte, Reeks voor noodzakelijke ideeën’.
Proulx toont aan dat het een terechte keuze is.
Ze omschrijft haar werk als een bescheiden boek (ongeveer 250 pagina’s). Als niet-wetenschapper vertelt Proulx een verhaal over draslanden, eerst in zijn algemeenheid, daarna in drie aparte hoofdstukken over laagveen, hoogveen en broekland. Ze neemt je enthousiast mee in de literatuur en in de geschiedenis van alle draslanden en fulmineert uitbundig over de teloorgang. In het eerste voelt ze zich thuis als een vis in het water, het tweede vereiste studiewerk. Ze is een aanhanger van het gedachtegoed van Braudel, de Franse historicus die afstand nam van geschiedschrijving als een opsomming van feiten, koningen en oorlogen. Belangrijker zijn de onderliggende laag economische golfbewegingen en lange termijn trends. Passend, want ook milieujurist Hendrik Schoukens omschrijft veen als de ecologische brug tussen verleden en toekomst (De Standaard 16/2/2023). Zoek je cijfers en kaarten? Neem dan het boek Verdwenen venen.
Proulx neemt de lezer op sleeptouw door natte gebieden en oerblubber, vertelt over veengravers en draslandarcheologen, legt de betekenis uit van tal van ‘natte woorden’ uit het draslandvocabularium, dompelt je onder in een spreihoogveen, tropenveen of een slenkenveen, laat je kennis maken met het veenhooibeestje en meereizen naar de Pantanal in Brazilië of naar de Vasjoeganmoerassen in West-Siberië.
Opvallend aan het boek is de dualiteit. Ze combineert een
intens en hartstochtelijke aanklacht tegen de dramatische teloorgang van de
draslanden met een pleidooi voor het behoud. Prachtig geschreven, zoals je van
een topauteur kan verwachten. Ze laat je zo uitgebreid kennismaken met de vele
literatuur over draslanden en aarzelt niet om er persoonlijke herinneringen aan
toe te voegen. Tegelijkertijd beschrijft ze de feiten, sober, naakt, soms
onderkoeld, net zoals je van een wetenschapper kan verwachten. Noem je dit
gespleten, dichotoom en verscheurd, of net een aangename variatie?
Intellectueel is het alleszins een intrigerende switch en welkome afwisseling.
https://www.singeluitgeverijen.nl/de-geus/boek/veen-dras-moeras/
De tekst verscheen bij BBL op 3 maart 2023
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/drie-boeken-over-de-grond-van-de-zaak
