Thomas Goorden
“Wie denkt dat alles goed komt, denkt best nog een keer na”,
de openingszin van een column van Bieke Purnelle in De Standaard. Thomas
Goorden heeft meer dan één keer nagedacht. Goorden is een adept van Berthold
Brecht aan wie de quote wordt toebedeeld: “Hij die niets weet is een domoor en
hij die weet en niets doet een misdadiger”. Goorden schreef een misdaadroman
over strafbare feiten, en dan heeft hij niet over een winkeldiefstal. Hij
stuitte op een muur van onwil. Hij raakte in conflict met diverse lokale
actiegroepen, en volgde andere strategieën dan Natuurpunt, BBL en Greenpeace.
Om het PFOS-verhaal aan te pakken zoals Thomas Goorden moet je onder meer eigenzinnig, volhardend, weerbarstig, wetenschapper, jurist, moedig, intelligent en energiek zijn, aangevuld met kennis van het medialandschap, vertrouwd met besluitvorming, doorzicht in mensen, bereid zijn een gigastapel documenten te doorploeteren, en bovenal een uitzonderlijke portie lef hebben. Hij noemt zichzelf ‘de Kat’, de eenzame strijder voor een beter milieu voor éénieder.
Het verhaal lijkt gekend. Er werd PFAS gevonden op de Oosterweelwerf, de ‘vervolmaking’ van de Antwerpse ring. Ook de voorbereidingen verliepen moeizaam, met verschillende ontwerpen, wisselende beleidskeuzen, tal van burgerprotesten, juridische procedures, en uiteraard een steeds hoger prijskaartje, een prijskaartje dat netjes ‘buiten begroting’ valt. De concentraties aan PFOS in mens en natuur, én op de werf, stelden de uitvoering van de werken in vraag met een onvoorzichtige overheid die het voorzorgsprincipe “wijselijk” vergat en economie boven volksgezondheid plaatste. De Oosterweelwerf werd on hold gezet, gevolgd door een parlementaire onderzoekscommissie en nieuwe juridische procedures. En het bleef niet bij Zwijndrecht: twee jaar later telt Vlaanderen maar liefst 5000 vervuild PFAS sites: woningen, crèches en industrieterreinen. Dat is niet niks.
Wat Goorden het meest stoort, is dat niemand door enige zorgplicht gehinderd werd. De beperkte beschikbaarheid van informatie over de impact van PFOS/PFAS was en is de enige verzachtende omstandigheid. Goorden spreekt over politieke corruptie, over een omerta die zich tot in het parlement uitstrekt. Voor hem is 3M allerminst de bron van het institutioneel falen: het bedrijf informeerde de BAM reeds in 2008, die pas in 2016 actie ondernam.
Goorden maakt er bijwijlen een wat theatraal verhaal van, zeker aan ’t eind. Als apotheose orkestreert hij een betoog van één tegen allen, waarbij iedereen terechtstaat. Merkwaardig, hij biedt geen ruimte voor een wederwoord. Zijn fantasie en beeldspraak (tal van (hoofd)rolspelers krijgen ook een fictieve naam zoals De Boogschutter (zijn advocate) en De Mier) maken het verhaal leesbaarder. Want het weze helder, het vraagt veel aandacht om alle informatie te vatten en te plaatsen, en alle intriges, desinformatie, misleiding, onbegrip, fraude, constructiefouten bij de overheid, … te kunnen plaatsen. Elders wordt hij zeer plastisch, bijvoorbeeld als hij de tegenpartij omschrijft als ‘een roedel advocaten’. En aan het slot geeft de Raad van State De Kat gelijk, gevolgd door een koffietje met zijn ex, diegene die hem op het spoor bracht van PFAS.
‘Als je snel wil gaan, ga alleen, als je ver wil gaan, ga samen’. Goorden wil duidelijk snel gaan. Draagvlak, rekenschap geven en overleg zijn aan hem niet besteed. Opvallend, Goorden kan, meestal ongevraagd, ook terugvallen op ‘raven’, mensen die in (semi-)overheidsdiensten werken en die hem vertrouwelijke informatie bezorgen.
‘Alles komt goed’ is ideaal als vakantieliteratuur in het buitenland. Kwestie van niet onbesuisd het Martelaarsplein te bestormen. Inkijk verwerven in tal van maatschappelijke mechanismen wel. Over één zaak twijfel je best niet. Na lezing van het boek is het lastiger om aan te tonen dat Berthold Brecht ongelijk heeft.
Verscheen op de site van BBL op 4 augustus 2023 Met deze boeken komt deze zomer alles goed | Bond Beter Leefmilieu
