Benno Barnard
Twee voor de prijs van één. Een dagboek en een novelle,
zogenaamd geschreven door Nathan Raad in 2011 en door Benno Barnard behoorlijk
vrij vertaald. Zogenaamd, want het is zijn werk. Zijn zoon Christopher noemt de
novelle een anagram van zijn dagboek. De novelle hangt als een geordend
kruimelspoor aan het dagboek.
Het dagboek is schijnbaar achteloos samengesteld. Lezen van
de novelle veruiterlijkt dat het dagboek, wellicht net als de auteur, complex
en ingenieus in elkaar zit. Dagelijkse gebeurtenissen zijn ragfijn verweven met
grootse gedachten. Benno Barnard is uitermate belezen en erudiet en laat
beslommeringen over loslopende honden en een kafferende Engelse boer naadloos
overgaan in bedenkingen over Russische schrijvers. De talloze
literatuuruitweidingen maken het dagboek soms moeilijker leesbaar en
gelijktijdig zorgen ze er voor dat het veel meer is dan ‘Ik stond op, dronk een
glas, deed een plas, keek wat tv en ging slapen.’ Voortdurend ontmoet hij de
onuitwisbare zielenkras die hem tekent, het onherroepelijke verlies van zijn
dochter Anna. Het is een écht dagboek, spontaan kuierend door het leven. Bij het
lezen van de novelle wordt stilaan duidelijk hoe ingenieus zijn dagboek
gemonteerd is, als een complexe puzzel.
“Goed Hebreeuws heb ik nooit geleerd, maar zijn bevlogenheid
waaierde uit, naar het verleden en de mythe, naar de toekomst en de
interpretatie, tot deze woorden aan toe, ver voorbij zijn dood”. Zijn vader was
dominee, dichter en kreeg een eredoctoraat toebedeeld. Hij maakte een diepe
indruk op de schrijver. Over zijn moeder vind je veel minder tekst, wat hij ook
verklaart: “Het is moeilijk om over haar te schrijven”. Hij wacht zorgvuldig
lang om over haar te vertellen om dan op de proppen te komen met een
jeugdtrauma, uitgescholden worden als ‘”brillenjood”, wat hij omboog tot een
kenmerk, en subtitel van het boek. In zijn biologische wortels ligt niet enkel
zijn brede interesse voor de joodse cultuur, maar ook zijn ingebakken reflex om
die cultuur te verdedigen. Hij adoreert het autonome karakter, en zet het
autonome denken van zijn ouders met plezier verder.
Het is een dagboek van een gevoelig en taalvaardig
intellectueel. Hij hanteert een erg complexe, gebalde taal en dwingt je
regelmatig tot het raadplegen van een woordenboek. Hij gaat er prat op dat hij
regelmatig vijf boeken gelijktijdig leest, niet (enkel) omdat hij ze graag
leest, vooral omdat hij van zichzelf vindt dat hij ze moet gelezen hebben. Het
boek is complex, intrigerend en uitdagend. En vooral emotioneel en oprecht. “Ik
herinner me de toekomst, o Anna, en zo is mijn verdriet levenslang
gegarandeerd.”
Afscheid van
de handkus - Atlas Contact
Verscheen op de site van BBL op 4 augustus 2023 Met deze boeken komt deze zomer alles goed | Bond Beter Leefmilieu
