Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Deze
bondige wijsheid is niet alleen dé leidraad voor heldere communicatie, maar ook
voor het schrijven van toegankelijke boekjes. In deze episode van de Boekentips
zet huisrecensent Johan zeven kortere werken op een rij. Olifanten in de stad,
politieke vervolging, een sinistere boswandeling en nog veel meer: deze
suggesties stuwen je moeiteloos richting je leesquotum.
Irene Vallejo, Uit
liefde voor het lezen, een pleidooi
Veel ouders nemen peuters mee naar het recyclagepark. Een
leuke bezigheid, maar ook een verantwoorde, want jong geleerd is oud gedaan. De
Vlaming wil nu eenmaal wat graag bekend blijven als de mondiale
supersorteerder. Het gratis respect en grenzeloos ontzag dat je van je kind
krijgt, omdat je je materiaal zo vlekkeloos ordent, en vooral zo groot én heel
slim bent, zijn mooi meegenomen. Geniet er maar van, zolang het duurt: wanneer
je kind de eerste woordjes leert en opnieuw meegaat, valt de ouder van het
voetstuk. Taal ontsluiert, opent deuren, verbindt, … ja, taal kan bijna alles.
“Pleidooi” verwijst naar een stapel geordende argumenten en
een afgelijnd, doelmatig traject. Vallejo bewandelt dit met verve en voegt er
vanuit een intense overtuiging nog iets aan toe: liefde. Taal is immers alles.
Vallejo pleit eveneens voor de meerwaarde van fictie: het stelt ons in staat om
belangrijke en gevoelige onderwerpen vanuit verschillende invalshoeken te
begrijpen. Deze verworvenheid beginnen we steeds meer te verliezen, in dit
tijdperk van sociale media en gevoelloze algoritmen.
https://www.meulenhoff.nl/producten/uit-liefde-voor-het-lezen-9789402326130
Tom Lanoye, Het drama
van de tragedie
Tom Lanoye schrijft graag en veel. Theater, waar hij erg van
houdt, biedt hem grondstof. Met name Griekse tragedies inspireren hem sterk.
Ooit schreef hij een theaterstuk dat acht uur duurt, “Ten oorlog”. Van het
publiek, dat een nachtje zou doorbrengen met Shakespeare, werd enige inspanning
verwacht.
Lanoyes woordenstroom is meestal onophoudelijk, niet alleen
op papier, maar ook als hij spreekt. Dit boek is de neerslag van de
Homeruslezing, een initiatief van het Nederlands Klassiek Verbond en de
uitgeverij Athenaeum – polak & Van Gennep. Lanoye opent, niet
ongebruikelijk voor hem, met een anekdote die hij ontwikkelt tot een beheerste
tirade. Lanoye hekelt Trump en de ‘Trumpies’, maar zijn inspiratie haalt hij
bij de Grieken. De boodschap is eenvoudig en helaas bekend: de democratie is in
gevaar. Lanoye is helder en scherp, maar dat zal z’n doelwit een worst wezen.
Volgens zijn entourage leest Trump nooit een boek, zelfs geen heel
kleintje.
https://www.singeluitgeverijen.nl/athenaeum/boek/het-drama-van-de-tragedie/
Joseph Roth,
Aardbeien
Wat is overweldigend rood, zoet, vers, komt meestal uit het
zuiden en past altijd mooi in een bakje? Aardbeien natuurlijk. Maar net zoals
aardbeien eigenlijk schijnvruchten zijn, past het boekje Aardbeien niet in een
vakje. Dit eerbetoon aan de auteur Joseph Roth (1894-1938), uitgaande van
uitgeverij Van Oorschot, is een verhaal van een opgroeiende kerel die het
regelmatig met derden aan de stok krijgt. Het speelt zich af in Oekraïne, Roths
geboortestreek, in een gemengd Joodse gemeenschap.
Het was er geen pretje. Een vader die doodvroor, het
willekeurige geweld van de corrupte autoriteiten, doodgraver als job, een
centje verdienen door de verkoop van touw waarmee zelfmoordenaars zich ophingen
... En, ja, de hoofdpersoon zoekt ook aardbeien op een veld. Koen Broucke
zorgde voor kleurrijke illustraties, overvloedig in aantal, regelmatig in
uitbundig rood. Het boekje heeft een uitgebreid nawoord van Els Snick, die ook
voor de vertaling zorgde. Ze schetst de context waarin Roth leefde en
onophoudelijk schreef, gaande van zijn jeugd, de vlucht voor Hitler, zijn
Europese omzwerving en zijn einde in Parijs. Sommige stukken van zijn werk
gingen gaandeweg verloren. Dit boekje bevat fragmenten van een nieuw boek,
herkauwd en herschikt. Roth gebruikt een puntgave en bijtijds ironische taal en
vertelt veel met weinig woorden. Het leven zoals het is, soms abrupt, soms
hard, soms confronterend. Mensen zijn gewiekst, hatelijk, creatief en maken
mooie en lelijke dingen. Vreemd, beklijvend, magistraal verhaal.
https://www.vanoorschot.nl/oorshop/aardbeien/
Toon Tellegen, Wat
een geluk
‘Toon Tellegen’ staat voor onuitputtelijke fantasie,
loepzuivere taal, mooie spanningsbogen en verhalen uit de dierenwereld. Wat een
geluk is hier geen uitzondering op. De boktor evalueert het begrip ‘gelukkig
zijn’ met een schildpad; de beer vreet nog steeds alle taarten op, ook de
‘ontroostbare taart’. Tellegen kiest steevast voor ongebruikelijke ontmoetingen
tussen dieren: de giraf geraakt nu eens aan de praat met een eekhoorn, dan weer
met een kikker. Tussen de regels sluimeren steevast bespiegelingen over
mensengedrag. Wat leert de kikker ons, die naar de maan kijkt? Of een
sprinkhaan en een krekel die ruziën, maar zelf niet weten waarover. Verder
dondert de olifant nog steeds naar beneden als hij op bezoek geweest is bij de
eekhoorn en gaat de potvis naar een feest bij de meeuw. Dit is een zalig
boekje.
https://singeluitgeverijen.nl/querido/boek/wat-een-geluk/
Saskia De Coster,
Pink Lady
Er waren eens vier mensen die in een bos gingen wandelen.
“En dan,” kan je denken, “schrijf je daar een boek over? Wie ging er dan zo
lezenswaardig wandelen?” Wel, een vrouwelijke auteur, haar lief, een agent en
een seriemoordenaar die levenslang heeft gekregen. Klinkt al meer de moeite,
hé? Het wordt nog pittiger, omdat de seriemoordenaar het alleen op vrouwen
gemunt heeft. Het meest merkwaardige: een twintigtal jaar geleden, ontsnapte
hij tijdens zijn jaarlijkse wandeling maar besloot op zijn stappen terug te
keren. Hij meldde zich spontaan bij de gevangenis. Dit boekje? Zalig om lezen,
met als pittigste het wiebelen tussen rust en onrust. Tussendoor volgen vele
vragen en levensvragen, meestal uitgelokt door een onopvallend detail.
https://www.vanoorschot.nl/oorshop/pink-lady/
David Van Reybrouck,
De wereld en de aarde, hoe houden we het veilig
Nisaba was een godin uit de oudheid. Haar rol varieerde
afhankelijk van de periode en de bevolkingsgroep, maar bij de Mesopotamiërs
ging men er alvast van uit dat Nisaba voortkwam uit de verbinding van hemel en
aarde. Deze twee rijken, die zo ver van elkaar verwijderd lijken dat het niet
duidelijk is wat ze gemeen hebben, vormen het uitgangspunt van dit boek van
David van Reybrouck. Sinds enkele maanden torst hij de titel ‘denker der
Nederlanden’. Hij wil echter vooral ‘vérdenken’, kijken naar het verre verleden
en vooruit naar de verre toekomst.
Het probleem van de aarde is dat het nooit onderwerp is in
de wereld: moeilijker is het niet. Van Reybrouck wil weten waarom en neemt ons
onderweg mee langs wijsgeren, leiders en strategen. Waarom spreken we van een
“raison d'État" en niet van een “raison de Terre”? Hoe kunnen we ooit
hopen een wereldomvattende polycrisis op te lossen vanuit zo’n beperkte
invalshoek? Een wereldburgerraad zou helpen om de aardepolitiek op de agenda te
krijgen. Allemaal boeiend, maar wie zorgt er voor dat de aarde aanvaard wordt als
agendapunt van de “onwereldse wereldbeslissers”? Er is, kortom, een probleem
van agendering.
https://www.debezigebij.nl/boek/de-wereld-en-de-aarde/
Gaea Schoeters, Het
geschenk
Een argeloze fietser moet op een ochtend onverwachts
uitwijken voor een tegenligger. Gevloek. Hij is in Berlijn en fietst naast de
rivier De Spree. En dan ziet hij, in het midden van de rivier, twee spelende …
olifanten. Berlijn, ingepalmd door duizenden olifanten: wat een uitdagend
beeld. Wat begint als een zwaar maar eenvoudig oplosbaar probleem, ontaardt in
een moeilijk maatschappelijk vraagstuk. Een babbel tussen de bondskanselier en
de president van Botswana maakt het waagstuk nog lastiger. Die laatste
verklaart dat de olifanten een geschenk zijn van zijn land; een koekje van
eigen deeg, want Europa lost al te makkelijk haar lokale problemen op door er
anderen mee op te zadelen.
Schoeters hekelt met de glimlach, maakt besluitvormers
gaandeweg attent op hun opportunisme, hun verblinding door eigenbelang en hun incompetentie. Ze wijst hen erop op hoe
ze winstbejag tot ultiem maatschappelijk doel heiligen en dit het enige
gangbare smeermiddel tussen naties geworden is. Combineer dit met de
versplintering van bevoegdheden en je krijgt een eindeloos, uitzichtloos gepalaver en geschuifel over aansprakelijkheden.
Pijnlijk maar zo herkenbaar. Dit is een verhaal over kolonialisme, over de
migrantencrisis en over de zwalpende besluitvorming. De titel van het boek is
bijzonder raak gekozen. Het is een waar geschenk.
https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/het-geschenk/
Deze bijdrage verscheen op de site van BBL op 31 juli 2025
