Geert Noels, Kristof Eggermont en Yanaika Denoyelle
Niet verwonderlijk
dat de boeken van Noels en Hawken (regeneration), alleen al door hun titel,
aandacht vragen. En verdienen. Geert Noels beloofde Hawken om zijn verhaal toe
te passen voor België en schreef dit neer in het boek ‘Klimaatschok’, samen met
Kristof Eggermont en Yanaika Denoyelle. Op die manier maakt hij een (klein)
deel van de grote puzzel concreet. Noels vertrok niet onvoorbereid. Hij is
econoom, welbespraakt, treedt op in diverse praatprogramma’ en schrijft pittige
standpunten in kranten. Professioneel is hij de drijvende kracht achter
Econopolis (“een financieel kennishuis, onder meer gespecialiseerd in
vermogensbeheer en beleggingsadvies”). In 2008 schreef hij het boek
‘Econoshock’ waarin hij uiteenzet welke zes crises op ons afkomen, waaronder
klimaat. Telkens slaagt hij er in om zijn heldere analyse raak te verwoorden,
soms bewust licht provocatief.
Het boek
‘Klimaatschok’ is gesneden brood voor bewuste burgers, mensen actief in
administraties en wetenschappers. Voor beleidsverantwoordelijken is de term
‘verplichte literatuur’ meer gepast. Het toont de haalbaarheid en uitstootwinst
van welgeteld twintig maatregelen. Bij elke maatregel staat een mooi verhaal.
Het beschrijft de toestand en mogelijkheden, gaat in op het maatschappelijke
debat en durft kanttekeningen plaatsen. Op zich niets nieuws, wetenschappers
tonen al langer aan dat klimaatneutraliteit technisch haalbaar is. Het hart van
het boek zijn twee tabellen, de ene met als horizon 2030, de andere 2050. Elke
tabel lijst per maatregel de verwachte uitstoot per jaar, en het percentage dat
deze bijdraagt aan netto-zero tegen 2050. Opvallend is dat de impact varieert
doorheen de tijd: waar een aangepast klimaatdieet in 2030 nog de grootste
impact heeft, prijken in 2050 elektrische voertuigen bovenaan. Duurzaam eten
zakt naar plaats zes.
Te nemen of te
laten? Nee, het boek duidt op mogelijkheden. Voor België is het dus eenvoudig,
het is haalbaar. Het voordeel van het boek is dat het mijlenver staat boven het
politieke gekrakeel, maar gelijktijdig is dat ook een kwetsbaarheid. De toonaard
van de gesprekken tussen de gewestelijke en federale beleidsverantwoordelijken
bevoegd voor milieu laat hierover geen twijfel bestaan.
De ontbrekende sociale
toets
Beide auteurs
kijken met dezelfde bril en kijken sommige dingen over het hoofd.
Milieuproblemen zijn altijd terug te brengen tot ‘schuiven’: verschuiven in
tijd en ruimte, afschuiven. Het klimaatprobleem is een uitermate complex
probleem. De voorgestelde oplossingen van Noels en Hawken zijn ‘veeleer
technocratisch’ en bekijken het probleem lineair, waarbij enkel het CO2-lijntje
belangrijk is. De boeken ademen een volautomatische besluitvorming uit: draai
aan enkele knoppen en het probleem is opgelost. Was het maar zo eenvoudig. De
Franse gillets jaunes vertellen een ander deel van dezelfde werkelijkheid (zie
bv. ‘Waarom gele hesjes niet met een bakfiets rijden’). Beiden laten het
sociale aspect onderbelicht. Hawken zegt aan ’t slot weliswaar kort iets over
‘verbinding’ en pleit voor het ontwaken en in actie komen van de meerderheid.
Noels schrijft over de vijf (technische) drivers en tien enablers voor een
succesvolle overgang. Enablers zijn ‘ondersteunende factoren’, zoals
klimaatonderwijs en een stabiel en transparant beleidskader. Het zal niet
volstaan: een échte verandering is een sociale verandering. We zullen anders
moeten wonen, verplaatsen, verwarmen, herverdelen. Hoe zal de overheid de
sociale ongelijkheid beperken?
Het hele systeem
moet op de schop. Hoe dat kan, vind je bv. bij Jan Rotmans, ‘Omarm de
chaos’. Catherine Hayhoe zoekt in ‘Hoop
voor het klimaat’ naar perspectief door het voeren van gesprekken met alle
types van mensen. In de jaren tachtig was het een verhaal van ‘Zorgen voor
morgen’, intussen is het veeleer ‘Zorgen van vandaag’. Alexander De Croo zal
dan, net zoals bij de corona-aanpak, opnieuw zijn ‘ploeg van 11 miljoen’ moeten
bovenhalen: een ploeg waar iedereen van harte deelneemt, intens geëngageerd is,
zich belangeloos inzet voor het geheel en kiest voor een ander wereldbeeld.
https://www.lannoo.be/nl/de-klimaatschok
Verscheen op de
site van BBL op 3 februari 2023
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/hoop-berekend-twee-boeken
