Anders
Gender door de ogen van een primatoloog
Frans de Waal
Frans de Waal is een Nederlander,
trouwde een Française en samen trokken ze naar de Verenigde Staten. Hij woont
en werkt in Atlanta. Hij onderzocht vooral twee groepen primaten, chimpansees
(mannelijke dominantie) en bonobo’s (vrouwelijke dominantie). Hij is een
ervaren en uitmuntend wetenschapper en wordt mondiaal gerespecteerd voor zijn
inzicht. Hij gebruikte zijn ‘coronatijd’ om een boek te schrijven. Als integer
wetenschapper schrijft hij ook wat hij niet weet. Hij is taalvaardig en
formuleert zeer precies. Hij schuwt de belangstelling niet, maar geniet van
zijn bekendheid. Het boek werd gelijktijdig in een twintigtal talen op de markt
gebracht. Ook de Nederlandse uitgave is een vertaling.
Geslacht wordt louter biologisch bepaald, onder meer de lichaamsbouw, chromosomen, hormonen en genitaliën. Gender slaat op een verwachtingspatroon en is cultureel bepaald. Geslacht is bijna 100% binair, gender is veel flexibeler. De Waals boodschap is helder: “de biologie biedt geen rechtvaardiging voor bestaande genderongelijkheid”. Om die uitspraak te onderbouwen, vertelt hij een genuanceerd verhaal. Hij gebruikt fragmenten van eerder gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek, van hemzelf en van anderen. Hij vult dit aan met informatie uit gesprekken met andere wetenschappers. Hij praat honderduit over dominantie, rivaliteit tussen mannelijke primaten, moederliefde, cognitieve verschillen, de wisselwerking tussen natuur en opvoeding, machtsongelijkheid, taalvermogen, poppen en auto’s, roze en blauw, en ga zo maar door. Hij legt uit hoe de gedachten van Machiavelli hem hielpen om het gedrag van andere primaten te begrijpen. Ook beschrijft hij de sterktes en zwaktes van bepaalde onderzoeken en onderzoekers.
Opmerkelijk aan het boek is dat hij stukjes over zichzelf vertelt, zijn gezin (een leven met vijf broers), hoe hij opgroeide en migreerde. Het boek is een beeld van een wetenschapper die terugkijkt op zijn leven en werk, en dit situeert in de maatschappij. Als eminent wetenschapper beseft hij dat latere onderzoeken ertoe kunnen bijdragen dat eerder geformuleerde besluiten worden bijgesteld of herzien. Zijn maatschappelijke bijdrage is relevant. “Primaten hebben waarschijnlijk dezelfde diversiteit aan gender als wij, maar niet die intolerantie.”
https://www.atlascontact.nl/boek/anders/
De tekst verscheen op de site van BBL
op 4 juli 2022.
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/6-inspirerende-boeken-voor-op-vakantie
