Tim Marshall
Het originele boek in het Engels verscheen in 2015, de vertaling in het Nederlands in 2019. Inmiddels heeft hij een volgend afgewerkt en werkt hij volop aan een nieuw boek (werktitel ‘The future of geography’). Vandaag is het boek meer dan ‘brandend actueel’. Het opent met ‘Rusland’, een uitgestrekte land. Tim Marshall legt uit dat Rusland steeds het gevoel heeft in zijn blootje te zitten. De fysische omgeving biedt onvoldoende schuilplaatsen. Napoleon en Hitler wandelden over de Europese laagvlakte naar Moskou en kenden eenzelfde probleem. Het was niet de ontoegankelijkheid van het gebied, wel de lengte van de aanvoerlijnen die hen de das om deed. De geografie (ook wel eens ‘geschiedenis in de ruimte’ genoemd) was en is bepalend voor onze geostrategie. Marshall legt uit dat naast die kwetsbaarheid Rusland (elders noemt hij het ‘de tralies van de geografische gevangenis‘) constant naarstig zoekt naar een haven die het hele jaar door toegankelijk is (en dus ook ijsvrij). De annexatie van de Krim maakt deel uit van die strategie. Enkel dit hoofdstuk maakt het boek al ruimschoots lezenswaardig.
Marshall blijft niet enkel stilstaan bij Rusland. China is
vooral kwetsbaar omdat het geen wereldwijde opererende marine heeft, Tibet
bevat het bronnengebied van China’s belangrijkste rivieren en wordt daarom de
‘watertoren van China’ genoemd, de Verenigde Staten heeft bijna overal ‘voet
aan grond’ en omspant vandaag twee oceanen, Europa speelt de voordelen van de
vlakte uit, en gebruikt haar rivieren voor verbindingen, Afrika heeft last van
zijn isolement, in het Midden-Oosten werden schijnbaar willekeurig lijnen
getrokken onafhankelijk van culturele identiteit, en ga zo maar door.
‘De geografische factor’ brengt tien verhalen die makkelijk onafhankelijk
van elkaar kunnen worden gelezen (en met wat herhalingen). Marshall legt uit,
verklaart en onderbouwt. Schijnbaar onverklaarbare zaken, worden eenvoudig
uitgelegd. In een van de vele interviews met Tim Marshall stelt hij dat moderne
kaarten gaan over wie olie en gas heeft, nieuwe kaarten zullen gaan over waar
veel zon en wind is. Hij vat zijn boek samen in één kernachtige zin: ‘Het
landschap houdt de leiders gegijzeld’.
https://www.singeluitgeverijen.nl/de-geus/boek/de-geografische-factor/
De tekst verscheen op 17 november 2023 op de site van BBL.
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/4-boeken-die-grenzen-verleggen
