Aldo Leopold
“Alleen de berg leeft al lang genoeg om onbevangen naar het gehuil van een wolf te luisteren,” zo luidt een van de honderden weloverwogen zinnen uit Denken als een berg, van de Amerikaanse ecoloog Aldo Leopold. Het boek werd gepubliceerd in 1948, het jaar dat Leopold overleed, en verscheen pas dit jaar in het Nederlands. Gefascineerd door het buitenleven, kocht hij een hoeve en schreef een schitterend dagboek. Zijn taal is weelderig en toegankelijk, zijn denktrant academisch. Hij is gefascineerd door formele logica, de tekst wemelt van de “als-dan”-gedachten. Bovendien was hij een van de eersten die pleitte voor een juridisch statuut voor de natuur en was hij een van de eerste volwaardige milieufilosofen. Geen wonder dus dat professoren hem graag bewieroken.
Een recensie schrijven voelde nooit eenvoudiger dan voor
Denken als een berg. Meer nog: de lezer krijgt ze bij het boek inbegrepen.
Vooraan staat een essay van Johan Braeckman, tot 2024 hoogleraar wijsbegeerte
aan de UGent, waarin hij Leopold situeert. Geen simpele taak: hij was een
kleinkind van twee Duitse immigranten, jonge boswachter, professor, bestuurder,
onderzoeksdirecteur, schreef een beheerplan voor de Grand Canyon, was jager,
pleitte voor ‘Game Management’ én voor een juridisch statuut voor de
Gila-rivier. Reeds in 1944 kwam hij op voor de inmiddels alom gekende techniek
van de herintroductie van wolven, met het oog op het Yellowstone-park.
Braeckman schetst Leopolds levensloop, geeft een rondleiding langs zijn
publicaties en standpunten en situeert hem in het rijtje milieufilosofen. “Hij
streefde ernaar om wetenschap en gevoel, ratio en emotie, nutsdenken en
esthetiek te verzoenen in zijn natuur- en wildernisfilosofie,” vat Braeckman
hem samen.
Aan het eind van het boek staat nog een essay, van Hans Van
Dyck, hoogleraar gedragsecologie en natuurbehoud aan de universiteit van
Louvain-la-Neuve. Van Dyck noemt het boek een mijlpaal voor ‘ecologische
denkers’. Hij staat stil bij Leopolds verwondering, zijn taal en de inhoud
(habitatgebruik, soortmigratie, systemisch denken, soort als verzameling van
individuen) en omschrijft hem als een kritisch denker.
Laten we het anders stellen: nooit viel het schrijven van
een recensie zo moeilijk. Wat kan je namelijk nog toevoegen? Zelfs de ‘noten
van de vertaler’ zijn in feite een ‘essaywaardige’ tekst: een lijst van 23
uitgebreide noten, waarin Joris Capenberghs uitvoerig de context belicht van de
soms moeilijk te vatten gedachten van Aldo Leopold. Het is de lezer warm
aangeraden ze zelf te verkennen.
https://noordboek.nl/boek/denken-als-een-berg/
Verschenen op de site van BBL op 22 mei 2025
https://www.bondbeterleefmilieu.be/boek-natuur-leopold-baaijens
