6 boeken voor in je reiskoffer
De tekst werd gepubliceerd op de site van BBL op 22/07/2021
De vakantie lonkt. Boeken verdienen een plaats in je
reiskoffer, maar welke boeken neem je mee? Vakantie betekent onder meer “even
stilstaan, wat verder vooruitkijken en goede voornemens”. Het boek “De goede
voorouder” bevat ze alle drie. Maar vakantie betekent ook dat je meer tijd
neemt voor voedsel, meestal samen met anderen. En daar is “Sitopia” dan weer
geschikt voor. “Rewriting architecture” laat je geest dwalen over onze
ingerichte ruimte, “Klifi” schudt je wakker en “Het is allemaal de schuld van
de Chinezen” wapent je voor alle moeilijke klimaatbabbels. “De ontdekking van de
natuur” is dan weer iets om naar uit te kijken voor als je thuis komt.
Even stilstaan, wat verder vooruitkijken en goede voornemens
Roman Krznaric houdt in "De goede voorouder" een pleidooi voor het langetermijndenken in een periode waarin we langer leven maar korter denken. We worden gedomineerd door de “tirannie van het nu” schrijft hij. Krznaric overspant in zijn boek de hele wereldgeschiedenis en –toekomst. Hij bekijkt de wereldgeschiedenis en duidt patronen. Hij selecteert zorgvuldig zijn informatie en citeert graag. Als we nog duizenden generaties willen voortbestaan, moeten we ophouden ons eigen nest te bevuilen.
De oplossing is eenvoudig: mensen gedijen wanneer ze
betekenisvolle doelen voor de toekomst nastreven die hun leven zin en richting
geven. Een goede techniek hiervoor is het langetermijndenken. Krznaric legt uit
hoe ons brein werkt en beschrijft een aantal technieken om op lange termijn te
leren denken. Ken je plaats in de geschiedenis, denk over verschillende
generaties, wees solidair met alle generaties (voor en achter je), plan in de
verre toekomst, denk aan het geheel en geef je leven zin.
Krznaric is uitermate belezen en speelt met kennis en
beelden. Op één pagina schrijft hij over het oude testament, Confusius, het
boedhisme, de Vikingen en de Maori. Van de Maori ontleent hij bijvoorbeeld het
begrip “whakapapa”. Leven is iets anders dan oud en lelijk worden, leven gaat
over intergenerationele solidariteit, een continue ketting tussen doden,
levenden en ongeborenen. Hij verbindt zijn whakapapa-verhaal onder meer met de
speech van Greta Thunberg over de intergenerationele diefstal (2018,
Klimaatconferentie Katowice). Zijn standpunt verbergt hij écht niet. Je leest
over “ecologische blindheid”, “dodelijke technologieën”, hij omschrijft de
toekomstige generaties als een “machteloze en verwaarloosde zwijgende
meerderheid”, hij vindt dat financiële technieken de toekomst koloniseren en ga
zo maar door. Gevolg is dat het boek een journalistieke toonaard krijgt.
Feiten, een onderbouwde mening en een goed verhaal.
https://www.uitgeverijtenhave.nl/boek/de-goede-voorouder/
Kan je na “De Hongerig Stad” nog een (beter) boek schrijven over hoe voedsel ons beheerst? Carolyn Steel slaagde schitterend in de haarzelf opgelegd opgave, in "Wat gaan we eten? Sitopia: hoe goed eten de wereld kan redden".
In de eenentwintigste eeuw worden we geconfronteerd met een
veelvoud aan levensbedreigende uitdagingen. Die kunnen we oplossen door groots
te denken, directe actie en mondiale samenwerking. Steel voegt daar
uitdrukkelijk aan toe “en filosofie”. We moeten ons belangrijke vragen durven stellen,
zoeken naar oorzaken en patronen, naar verbanden en bedenken welke keuzes we
met z’n allen maken. Steel richt zich op voedsel omdat het het krachtigste
medium is om de wereld te veranderen. We vinden het normaal dat er continu
voedsel beschikbaar is en zijn vergeten waar het vandaan komt en hoe moeizaam
het soms tot stand kwam en welk effect het op ons heeft.
Zonder noten en literatuurlijst telt het boek ruim 400
pagina’s, maar Steel verveelt nooit, integendeel. Carolyn Steel schrijft over
een onderwerp waar iedereen dagelijks mee bezig is. Ze hanteert een eenvoudige
taal, en beheerst het onderwerp meesterlijk. Ze geeft de lezer voortdurend het
gevoel alles te weten over voedsel, alle boeken en studies te hebben doorploegd
en ze baseert zich regelmatig op meta-analyses. Ze verwijst en citeert graag en
gebruikt veelvuldig quotes.
https://www.meulenhoff.nl/producten/wat-gaan-we-eten-9789029094535
Dwalen over de ingerichte ruimte
"Rewriting architecture 10 + 1 actions, tabula scripta" van
Floris Alkemade, Michiel van Iersel, Mark Minkjan & Jarrig Oudburg is een
kijk-, blader, mijmer- en opinieboek. Als je langs een stapel boeken loopt, is
het lastig om boeken van uitgeverij Valiz te mislopen, ze hebben een eigen
stijl. Rewriting architecture heeft een originele vormgeving en ademt een
moderne sfeer uit, met veel aandacht voor details, aantrekkelijke bladspiegel,
veel informatie en toch niet te druk, veel foto’s en haarscherpe tekeningen, de
tekst in het zwart, aangevuld met een nadrukkelijk aanwezig rood, een losse
kaft die je kan openklappen als heuse poster en gelijktijdig de rug ontbloot
zodat je in één oogopslag de hoofdstukken kan inschatten, veel foto’s,
verhelderende tekeningen,… Een vorm die in Nederland trouwens in de prijzen
viel.
Ruimtelijke ontwerpers lopen steeds tegen dezelfde vraag
aan, onafhankelijk van de schaal of het onderwerp. Alles eerst slopen en
starten van een wit blad (tabula rasa) of omgaan met wat er is (tabula
scripta). Tabula scripta vereist dat je eerst de actuele ruimtelijke inrichting
onderzoekt, de bestaande waarden en functies evalueert, selecteert en
valoriseert en er nieuwe functies en/of betekenissen aan toevoegt, wat leidt
tot een geactualiseerde ruimtelijke inrichting.
Het boek is het resultaat van vijf jaar werk en bundelt de
gedachten van tientallen deskundigen, geordend in elf onderwerpen, zoals
bijvoorbeeld “verborgen kwaliteiten”, “symbiotische ruimtes”, en “herstarten”.
Rewriting architecture doet twee dingen gelijktijdig: het prikkelt om na te
denken over de inrichting van onze (mondiale) ruimte en biedt tal van concrete
oplossingen. Er is, uiteraard, niet één maar heel veel mogelijke oplossingen.
Kies je voor het geheel of voor een deel, werk je van binnen naar buiten of nét
andersom? Wat is de relatie tussen plekken en gebouwen? Kies je voor
inbreiding? Herbegin je? Kies je voor verdichting? Over één zaak moet je niet
twijfelen, we hebben genoeg gebouwen. Je kan het geheel of fragmenten lezen en
de redactie biedt je de ruimte om het zelf anders in te vullen. Een boek (in
het Engels) om diverse malen vast te pakken, telkens iets nieuws te ontdekken
en te overdenken.
https://www.valiz.nl/publicaties/rewriting-architecture.html
Voorlopig nog in de rubriek fictie: een klimaatroman die wakker schudt
Romanschrijvers genieten van een ongeremde vrijheid: een onbegrensd speelveld voor hun fantasie. Adriaan van Dis heeft bovendien een uitgebreid boekenpalmares. Het verhaal van "Klifi, woede in de republiek Nederland" is eenvoudig. Hij beschrijft de gevolgen van een orkaan en een overstroming. Voeg er nog een liefdesverlangen en wat bespiegelingen over verleden en toekomst aan toe, en je bekomt snel een broeierige, emotionele cocktail.
Qua taalbeheersing is Van Dis een lenige grijsaard.
Regelmatig schrijft hij met korte zinnen, uitermate trefzeker en beheerst. Hij
uit openhartig zijn ongenoegen, zowel ten opzichte van de soms schabouwelijk
functionerende overheid (onderdrukking, machtsmisbruik, geweld, desinformatie,
diefstal van persoonlijke gegevens, …) als ten opzichte van het klimaatbeleid.
Hij gebruikt de slachtoffers (migranten/klimaatvluchtelingen), meestal gedrenkt
in ellende, om dikwijls scherpe uitspraken in de mond te nemen, messcherp tot
vilein. Op die manier kan hij ongegeneerd een ongezouten mening kwijt.
Hij stelt de klimaatdiscussie op scherp tussen jong en oud
en tussen het rijke Westen en de ontwikkelende landen. Twee voorbeelden van
zijn rake formuleringen, uiteraard via de mond van een klimaatvluchteling: hij
hekelt het kapitalisme en omschrijft het als “kapotalisme” (geleend van René
ten Bos, hoogleraar filosofie Radboud universiteit Nijmegen).En over het
eeuwigdurende geëmmer over het al of niet aangepast zijn van migranten schrijft
hij “Ik verdom het vluchteling te zijn, wij zijn niet zielig, wij zijn niet
onaangepast, want we hebben ons aangepast aan pech”. Zalig boek, inmiddels al
meer dan 30.000 exemplaren verkocht (eerste druk februari 2021). Voorlopig vind
je het boek in de rubriek “fictie”.
https://www.atlascontact.nl/boek/klifi/
Tine Hens is een échte journaliste. Vraag aan een journalist wat hét belangrijkste is, en het antwoord luidt: “feiten, feiten en feiten”. Feiten verzamelen eist controle, controle en controle. Bovendien heeft ze een mening, gebaseerd op de feiten. Niet alleen feiten verzamelen en toetsen behoort tot haar vaardigheden, ook het vertellen van een verhaal.
De aanleiding voor het boek “Het is allemaal de schuld van
de Chinezen! En andere dooddoeners over het klimaat” was de bagger die ze over
zich heen kreeg na een tv-optreden. Ze besloot om dieper te graven, meer inhoud
te zoeken, (nog) betere onderbouwing te vinden, en slaagde in haar opzet.
De klimaatcritici deelt ze op in klimaattwijfelaars,
klimaathaters, klimaatsussers, klimaatrelativisten, klimaatvertragers en
klimaatfatalisten. Ze brengt tien verhalen, elk met een idiote klimaatuitspraak
als kapstok, zoals “technologie zal ons redden”, “het is te duur”, “het is te
laat”, “niet het klimaat is het probleem, wel de overbevolking” enzovoort.
Telkens gaat ze te rade bij wetenschappers en je ontmoet tal van bekenden
tijdens haar intellectuele trektocht zoals bijvoorbeeld Monbiot, Lynas,
Röckstrom, Hawken,…
Ze beschrijft haar zoektocht, scheidt “zinvol” van “onzin”,
en trekt heldere, niet-weerlegbare besluiten. Tine Hens brengt feiten, verpakt
in een verhaal en een onderbouwde boodschap. Helder, open, eerlijk, onderbouwd.
Bij de les blijven is wel een vereiste.
https://www.epo.be/nl/ecologie/4019-het-is-allemaal-de-schuld-van-de-chinezen-9789462671928.html
De ontdekking van de natuur
Corona wijzigde voor bijna iedereen het levensritme. Voor
Hans Mulder was dat niet anders. Hij is een historicus met een uitzonderlijke
positie, namelijk: bibliothecaris van de Artis-bibliotheek in Amsterdam en
conservator Natuurlijke Historie van het Allard Pierson Museum. Hij maakte
gebruik van het verplichte huisarrest om zijn verhalen neer te schrijven. Hij
vertrekt van een gigantische stapel boeken, tekeningen en prenten, schikt ze,
legt uit, verklaart en voegt een rode draad toe.
Het verhaal van “De ontdekking van de natuur” begint in
Neurenberg in 1493 en voert de lezer langs alle intellectuele hoogtepunten in
de schier eindeloze zoektocht naar de natuur. Hoe is de natuur ontstaan, wat
betekent het voor ons, hoe gaan we ermee om, welke ordening en schikking
hanteren we en waarom? Linneaus, von Humboldt,… Maak je geen illusies, dé
ontdekking zal je niet lezen, wel een aaneenschakeling van 20 intrigerende
verhalen die duiding bieden bij de chaos aan puzzelstukken uit het verleden.
Hij heeft alles om een schitterend boek te maken. Toegang
tot exclusieve informatie, voeling met het verleden (hij is opgeleid als
historicus), een begenadigd verteller en schrijver, en een intellectueel. Hij
legt verbanden en beseft dat het verhaal nooit juist en nooit af is. Elke
ontdekking kan leiden tot vele nieuwe onzekerheden. Een zeldzaam boek boordevol
authentieke schoonheid.
Het resultaat is een boek dat in elke bibliotheek, hoe klein
ook, een plek meer dan waard is.
https://www.terralannoo.nl/nl/de-ontdekking-van-de-natuur
