Greenwood, Michael Christie
“Hout is gestolde tijd. Een plattegrond. Een cellulair
geheugen. Een registratie.”
In Greenwood mag je tot bijna halverwege wachten alvorens je
weet waarom de belangrijkste personen in het boek de naam “Greenwood” dragen.
Aanleiding was het houden van bossen & bomen, het gebruiken ervan, het
werken met hout, het verhandelen en gelijktijdig ook een beetje het niet-kennen
van hout. Jonge kerels verkochten onwetend vers hout als brandhout en werden
daarom door de omgeving de naam “de jongens van het groene hout” toebedeeld,
wat al snel “Greenwood” wordt. Het boek is een familiegeschiedenis met een
groene draad. De familiegeschiedenis samenvatten in één paragraaf is
niet zo moeilijk. Het beschrijven er van is de toekomstige lezer het genot ontnemen om zelf de puzzel te leggen.
Het is een heuse familiesaga. Het boek is opgebouwd zoals
een boom met jaarringen. Verschil is dat de schrijver zijn verhalen bundelt per
generatie, en dan aan één specifiek jaartal ophangt, nl. 2038, 2008, 1974, 1934
en 1908. Hij start in 2038 en graaft tot hij in 1908 aanbelandt, om dan de weg
in omgekeerde volgorde aan te vatten. Of nog, het is net alsof hij een boom
doorboort, eerst de recentste verhalen, geleidelijk naar de kern, en dan terug.
Bij zo’n doorboring krijg je telkens een beperkte hoeveelheid informatie. Veel
zaken die zich ook in die periode afspeelden, blijven onontgonnen terrein omdat
hij niet telkens de volledige jaarring van de boom afpelt.
Michael Christie’s aanpak is geniaal. In het tweede deel van de familiegeschiedenis vertelt hij over exact dezelfde periodes, en vult aan. Uiterst nauwgezet legt hij puzzelstukje per puzzelstukje. Stilaan ontsluiert hij de achterliggende betekenis van sommige uitspraken of gebeurtenissen uit het eerste deel, geeft hij aanvullende informatie, of reikt hij cruciale puzzelstukjes aan. Het is een zoektocht naar het verleden, een zoektocht naar de betekenis van je zelf. “Al het kernhout is in feite dood en bestaat uit niets meer dan met lignine versterkte cellulose dat zich jaar na jaar en laag na laag heeft gevormd ondanks perioden van droogte, ondanks stormen, ziekten en stress. Alles wat een boom heeft meegemaakt, legt hij vast in zijn verschijning. Hij houdt zich staande dankzij zijn geschiedenis, dankzij het merg van zijn voorouders.” Gelijktijdig maakt hij duidelijk dat je als lezer nog steeds grote delen informatie over de hoofdrolspelers en hun context niet kent of niet juist kan plaatsen. Daartoe laat hij op een bepaald ogenblik in het boek iemand de familiekroniek reconstrueren. Door enkele details (nog) niet te kennen of anders in te schatten, komt men tot een ander besluit. Christie omschrijft dit als “… bedacht dat mensen vooral dol zijn op zuiver hout omdat ze graag de tijd zien samentroepen. Dat het ene jaar keurig strak op het andere aansluit. Zonder obstakels of onvolkomenheden. Zoals ons eigen leven nooit is.” Christie is een echte liefhebber van een verweerde eiken plankenvloer, met een intens, onvoorspelbaar patroon van kwasten.
De uitgever vermeldt dat het boek een pageturner is over
klimaatverandering. Die omschrijving is deels juist, het is een pageturner.
Klimaatverandering komt aan bod, maar staat helemaal niet centraal. Bomen,
bossen, wouden en hout vormen de groene draad in de familiegeschiedenis, hoewel
ook bij voorbeeld stofstormen en verdorring aan bod komen, maar dan zijdelings.
Christie bedeelt de personages verschillende rollen toe zoals ahornsirooptapper,
barricadestrijder voor het behoud van wouden, houtkapper, CEO van een
gigantisch houtbedrijf, timmerman, bosgids, romanticus, … Hij gebruikt die
diverse rollen om vanuit verschillende standpunten naar de natuur te kijken en
verbergt niet welk standpunt hij verkiest. Een timmerman is de ene keer een
gediplomeerde bosmoordenaar, een andere keer de hogepriester van het leren
leven met fouten.
Het boek telt 526 pagina’s. Hij schrijft korte verhaaltjes
van meestal een vijftal pagina’s, soms wat korter, zelden langer. De
verhaaltjes stapelt hij als fragmenten van een geheel. Binnen elk tijdsgewricht
ontwikkelt hij gelijktijdig verschillende verhaallijnen, kwestie van de
nieuwsgierigheid te prikkelen. Het boek bulkt van de verwikkelingen, van de
onvoorspelbaar verweven feiten. Mooi is ook dat hij diverse feiten laat
samenvallen zonder dat alle spelers in het verhaal zelf precies weten hoe de
vork aan de steel zit. “Enkel een dendroloog weet dat enkel het bos er toe
doet”.
https://www.awbruna.nl/boek/romans/michael-christie/greenwood/
