donderdag 26 november 2020

Hypernatuur

 



Hypernatuur, planten met het oog op de toekomst, Cor van Gelderen en Wouter van der Tol

 

De openingszin bevat de essentie: “een tuin draait voor mij om ontroering”.  Verder staat in het woord vooraf dat de auteurs veel vaker écht geraakt werden door de ongewone schoonheid en harmonie in tuinen en parken dan in de natuur. “Hypernatuur” gaat over de mens die zijn best gedaan heeft om bijzondere natuur te scheppen. Cor van Gelder groeide op in een plantenkwekerij. Zijn ouders waren echte “planten-lief-hebbers” en die attitude stuurde zijn leven. Met zijn vriend Wouter van der Tol, fotograaf, maakte hij dit boek. Ze zwierven samen door vele tuinen in Europa. Cor van Gelderen is lovend over de vakkennis van zijn vriend, een “fotograaf met een scherp oog voor compositie en spanning”. De aanpak is dikwijls “veeleer architecturaal”, ze kiezen beelden, beschrijvingen en foto’s op basis van vorm en kleur. Ze kiezen, gelukkig, niet voortdurend voor zonovergoten foto’s. De beelden tonen combinaties van planten, waarbij kleuren en hoogtes bepalend zijn, en dus niet het licht. Dat je er als lezer niet noodzakelijk opgewekt van wordt, nemen ze er maar bij. Bij elke foto wordt ook vermeld in welke tuin de foto genomen werd. Uiteraard beseffen de auteurs dat niet iedereen in zijn eigen kleine(re) tuin, stadstuin of daktuin, eenzelfde beeld en eenzelfde ontroering kan vinden. Vele grote tuinen zijn immers exclusieve tuinen.   

Het? hypernatuur vereist een gestructureerd ontwerpproces. Je laat ruimte voor toeval en ontwikkeling, maar het is toch zorgvuldig doordacht. Planten staan centraal in tuinen. Planten gedijen vooral als de omstandigheden optimaal zijn. Cruciaal is dan ook de kennis van de standplaatskenmerken van planten en de keuze van goede/de juiste planten. Planten afgestemd op de omstandigheden bieden ook het voordeel dat ze beter bestand zijn tegen hitte, droogte, wateroverlast … Op die manier draagt de keuze van de planten bij aan klimaatadaptatie. Om hypernatuur te kunnen laten ontstaan, is niet enkel belangrijk de planten goed te kiezen in functie van de standplaats, maar vooral om de planten onderling in balans te kiezen, naar een combinatie van planten met complementaire eigenschappen die het beplantingsbeeld versterken. Voor de auteurs is hypernatuur op die manier méér dan natuur an sich, het is bedachte, geboetseerde natuur.

Het boek telt 256 pagina’s, ongeveer A4-pagina’s, werkwoord? harde kaft en verzorgde opmaak. Het onderwerp is niet “natuur”, maar “cultuur”. Het boek bespreekt tuinen. Het boek is geen ecologisch boek. Het uitgangspunt verschilt erg van wat gangbaar is in het natuurbehoud (ecocentrisch). In dit boek speelt de mens speelt een centrale rol (antropocentrisch), en voegt die een extra dimensie toe aan de natuur: de mens voegt schoonheid toe. Ook wordt er geen aandacht besteed aan bijvoorbeeld het al of niet autochtone karakter van planten. Het is een bladerboek met veel foto’s, met een uitgesproken standpunt. Planten worden, op hoofdlijn, in twee groepen opgedeeld, nl. “licht” en “schaduw”. Er worden 160 schaduwplanten en 118 zonplanten gekozen, voorgesteld en besproken. De subtitel, “planten met het oog op de toekomst”, slaat vooral op de levensduur van de tuin. Het is dus geen boek waar je, uitgaande van de nakende klimaatverandering, een intens en verantwoord pleidooi vindt om de soortenkeuze in je tuin volledig aan te passen. Je leest dus niet dat je zomereik best vervangt door pakweg kurkeik. Er staan veel planten in die je niet spontaan in de natuur aantreft. De beschrijvingen van de planten bevatten informatie en de mening van de auteurs. De auteurs bekijken graag ook de minder traditionele tuinplanten. Achteraan wordt ingegaan op het ontwerp van tuinen. Ze schetsen enkel een aantal ontwerpprincipes, en laten dus nog veel vrijheid om er mee om te springen. Het is dus geen bundeling van recepten die je blindelings kan uitvoeren voor de aanleg van een tuin. Je vindt ook een lijst van planten, een register, en een lijst van te bezoeken tuinen in Nederland, België, Frankrijk, Engeland, Ierland en de Verenigde Staten. En tot slot, een lijst van 8 “helaas niet te bezoeken”, waaronder de privé-tuin van beide auteurs.

https://www.bornmeer.nl/winkel/hypernatuur/