Marcel De Cleene
verscheen op de site van BBL op 28 oktober 2021
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/het-vernuft-van-planten-marcel-de-cleene
Eén van de taken van professoren is de overdracht van kennis. Ze onderwijzen studenten, geven lezingen, schrijven artikels en nemen deel aan debatten. De ene professor verkiest vooral de universiteit als werkgebied, wat meer besloten dus, de ander verkiest ook de publieke arena. Professor Marcel De Cleene is een plantenfysioloog. Hij publiceert veelvuldig boeken. Als professor-emeritus kan hij zich volop toeleggen op zijn passie. Zijn jongste twee boeken hebben alvast verleidelijke titels, namelijk “Vergeten toepassingen van planten” en “Het vernuft van planten”.
“De Naturalis Historia, vergeten toepassing van planten” is de titel van het boek, een waarheid waar we niet omheen kunnen. Na 1 à 2 generaties zijn we al veel vergeten. Onze grootouders kuilden appels in, een eenvoudige maar inmiddels in onbruik geraakte techniek. Als je het boek openslaat, valt één ding onmiddellijk op: de afbeeldingen. Ze zijn ontleend uit een tiental oude boeken. Uit de illustratieverantwoording kan worden afgeleid dat ze bijna allemaal in de negentiende eeuw werden gepubliceerd. Voor de identificatie van de plantensoorten en de selectie van de illustraties liet hij zich bijstaan door specialisten. De illustraties roepen enige nostalgie op en voeren een lezer terug in de tijd naar oude leslokalen of naar stoffige zolders van (groot)ouders. Kortom, je krijgt in dit boek een bundel “oude schatten”.
Het andere deel is de tekst, grotendeels gebaseerd op oude werken, met Dodoens en Kops op kop. Hij citeert regelmatig letterlijk, met respect voor de authentieke taal. De teksten gaan verder terug in de tijd dan de beelden. Je leest over “stekend loogkruid” als vlekkenverwijderaar, over het kaarden van geweven lakens met grote kaardenbol, over het aromatiseren van wijn en bier met lievevrouwebedstro, over mattenbies om biezenmanden te maken of over het stremmen van melk met knikkende distel. Als afrodisiacum werd niet enkel selderij, peterselie en echte valeriaan gebruikt, maar ook… brandnetels.
Het boek is erg informatief. Het is gestapelde informatie, strak georganiseerd, plant per plant, in alfabetische volgorde. Alle informatie werd met zorg geselecteerd en zo precies mogelijk geduid. Het doel is de opsomming van de informatie, niet het gebruik ervan. Er staan maar liefst 2072 noten in, en dat voor een boek van ongeveer 300 pagina’s waarvan de beelden de sterkhouder zijn. De ruime kennis is dé troef van het boek, maar meer nadruk op de leesbaarheid en de toegankelijkheid van die kennis zou een meerwaarde geweest zijn.
