Marion Lagoda
Een boek waarin tuin en literatuur het decor vormen, mag
natuurlijk niet ontbreken in deze lijst. ‘Met de aanleg van een tuin schrijf je
tegelijkertijd je stille biografie’, zei de Oostenrijker Hugo Hofmannsthal. Het
woord ‘roman’ staat mooi op de voorpagina, en terecht. Zoals de titel aangeeft,
speelt het verhaal zich af in een tuin aan de Elbe, nabij Hamburg. De
hoofdfiguur, Hedda, wordt hooftuinier op een groot landgoed van een joods
bankier. Ze stapt in een leven met diners, muziekavonden, bals, soirees,
croquet- en tennistoernooien, maar behoudt afstand vanuit de hovenierswoning
die haar toevertrouwd werd. Begin 20e eeuw, jong, vrouwelijk, gestudeerd en dan
leiding geven aan veelal oudere tuinmannen, een garantie op boeiende emoties.
Het verhaal start kort voor de Eerste Wereldoorlog. De oorlog zorgt voor
spanning, onrust en veel persoonlijk leed. De littekens openen en sluiten later
op onvoorspelbare (en voorstelbare) wijze.
Aangenaam aan het boek is onder meer het decor, de tuin, en
vooral de relatie met de planten. De zoektocht naar zaden, de verhalen achter
de variëteiten met de boeiende namen (bv. de roos met de fantastische naam
‘Cardinal de Richelieu’, maar ook de zoektocht in je leven, de soms moeizame
vervulling van je levensroom, maar goed, soms heeft het leven andere plannen
dan jezelf. Via de uitgebreide briefwisseling met haar enige Engelse vriendin,
krijg je als lezer voortdurend ook een ander standpunt te lezen over dezelfde
werkelijkheid, en gelijktijdig is de stap naar de Britse tuincultuur snel
gezet. Het is een verhaal van een zelfbewuste vrouw die haar plaats zoekt in de
maatschappij, bewust kinderloos, met volle focus op zichzelf en haar werk. De
tuinierster vertoeft op een berg, met uitzicht op de Elbe, en dus op enige
afstand ten opzichte van de rest van de wereld. Net zoals in een klooster
schept ze haar eigen besloten wereld. Ze komt ongeveer nooit in het hoofdgebouw
van de eigenaars, en eet omzeggens nooit samen met de andere bedienden. Het is
net alsof ze haar eigen Hortus Conclusus creëert. Het Joodse verhaal wordt
gebruikt om de afhankelijkheid en liefde voor een plek te versterken. Daarna
volgt de noodzaak om afscheid te nemen van wat je opgebouwd hebt. Tuin,
literatuur, feminisme en veerkracht, meer moet dat niet zijn.
https://www.bruna.nl/boeken/een-tuin-aan-de-elbe-9789056727406
Deze tekst verscheen op de site van BBL op 6 december 2023
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/de-ultieme-kadokeslijst-voor-de-natuurminnende-lezer
