Voedselbossen: leesvoer in overvloed
Voedselbossen passen naadloos in begrippen als
biodiversiteit, duurzame ontwikkeling, lokaal en veerkracht.
Water- en windmolens, koeltorens van
elektriciteitscentrales, terrils van koolmijnen, houtwallen in de velden, ze
tekenen allemaal ons landschap, net als onze behoefte aan voedsel. Onze
tuinbouw evolueerde naar een energie- en waterverslindende sector. Verlichte
tomatenserres, artificieel baken in een nachtelijk landschap, gewenst voor
teler en consument, verafschuwd door de ingetogen landschapsliefhebber en
misleide nachtdieren. Dat energie niet onbegrensd beschikbaar is en dat we
afhankelijk zijn van het vraag- en aanbodspel van de energie-eigenaar, is
intussen voor (bijna) iedereen glashelder.
Om voedsel te produceren, hebben we niet enkel energie
nodig, ook ruimte, en beide zijn schaars. Vlaanderen kiest bijna altijd voor
een strakke scheiding van functies, gevolgd door een discussie tussen
verschillende belangengroepen die elk een groter exclusief ruimtedeel willen.
Voedselbossen doorbreken dat hokjesdenken en verweven verschillende functies.
Voedselwat? Een eetbos dus, en dan liefst een waar je niet te veel energie aan
moet toevoegen. Voedselbossen passen naadloos in begrippen als biodiversiteit,
duurzame ontwikkeling, lokaal en veerkracht. ‘Voedselbossers’ zijn allen erg
passioneel en meestal geïnspireerd door de permacultuur. Geen wonder dat er nu
verscheidene van de fans hun passie op papier zetten.
Praktisch handboek voedselbossen - Martin Crawford
In 2010 publiceerde Martin Crawford het boek ‘Creating a
forest garden’, sinds 2018 vertaald naar ‘Praktisch handboek voedselbossen,
ontwerp, aanleg en onderhoud van een eetbare bostuin’. Volgens velen hét
standaardwerk. Crawford is voedselbospionier, onderzoeker en docent. Het is een
informatief boek, geschreven op een zakelijke toon, voorzien van vele foto’s en
tekeningen, netjes geordend en geschikt. Het boek bevat veel cijfers en
tabellen, schema’s en gedetailleerde technische tekeningen. Raadplegen en opzoeken
is makkelijk, een wetenschappelijke aanleg een voordeel. In deel 1 legt hij uit
hoe een voedselbos werkt, in deel 2 hoe je een voedselbos ontwerpt, de kern van
het boek. Crawford vertelt welke bes je best waar en waarom plant, hoe de
vrucht smaakt, welke planten best in de nabije omgeving gedijen, wanneer je
hoeveel kan oogsten, hoe en wanneer je moet snoeien en vernieuwen. Crawford
helpt je handelen. Je leest over appel, pruim, erwtenstruik, hazelaar, linde,
gagel, framboos, Japanse wijnbes, Jostabes, winterpostelein, citroenmelisse, …
en ook over stikstofbinders, verdichte grond, stratificeren, scarificeren,
verspenen, enten, medicinale bodembedekkers, …
https://schildpadboeken.nl/contents/nl/p68_Praktisch_Handboek_Voedselbos.html
Voedselbosrand - Madelon Oostwoud
Vind je het wat moeilijk en technisch? Kies dan voor het
boek ‘Voedselbosrand’ van Madelon Oostwoud (KNNV). Het boek bevat twee delen,
mooi in elkaar geweven. Het ene deel geeft je informatie over tientallen
beginnersgrippen, waarbij ook wat moeilijkere begrippen zoals bv. ‘inklinking’
en ‘evapotranspiratie’ niet geschuwd worden. Het tweede deel omvat een tiental
praktijkvoorbeelden, gespreid over Nederland en Vlaanderen. ‘Voedselbossers’
zijn pioniers, zoeken zelf hun weg en zijn overtuigd van hun keuzen. Ervaringen
worden gedeeld: bessen uit Rusland, een wilgencirkel, WWOOFers,
voedselboskabouters, … Het is een veeleer laagdrempelig boek met vele
aanlokkelijke schetsen. De uitgever levert als toetje een plantengids (80
pagina’s) voor voedselbosranden (meer dan 270 plantensoorten).
https://knnvuitgeverij.nl/artikel/voedselbosrand.html
De centrale begrippen bij voedselbossen zijn ‘de bodem’, ‘de
bodem’ en nog eens ‘de bodem’. Dé makkelijkste manier om de bodemkwaliteit te
verbeteren, is mulchen. Mulchen is een universele techniek die elke bodem
verbetert en beschermt tegen onder meer uitdroging. In het boek ‘Mulchen in de
natuurlijke moestuin’ (EPO) legt Frank Anrijs uit hoe je dat best aanpakt, stap
voor stap.
Een tuin vol lekkers - Felicita Sala
‘Kinderen’ zijn een verleidelijke doelgroep. Activiteiten
wortelen zich diep in het geheugen en vervormen geleidelijk tot ingesleten
patronen. Als je zesjarige uk je trots toevertrouwt dat “alle mensen in de
straat een gazon hebben en wij een snoeptuin”, dan smelt je als ouder. Dit
gevoel bespeelt Felicita Sala met haar boek ‘Een tuin vol lekkers’. Sla het
open en je ziet kindertekeningen van peren die elkaar knuffelen met hun steel
en rode bieten met een krulstaart. Ontwapenend. Ze zet de grote stap van tuin
naar bord en neemt de kinderen bij de hand. Grote tekeningen, een tiental
recepten (erwtensoep, clafoutis met kersen, tzatziki, …), leuke beschrijvingen
in een gepaste taal (granaatappelstraat, mevrouw Trui) en herkenbare beelden
(een kokende, ongeschoren vader met een Pink Floyd –T-shirt, een volkstuin met
kinderen en volwassen in alle kleuren en maten). Kortom, spelenderwijs een
groenten- en snoeptuin, de voorlopers van een écht voedselbos, op het
kinderbord.
https://www.standaarduitgeverij.be/boek/een-tuin-vol-lekkers-9789002274633/
deze tekst verschijn bij BBL op 27/11/2022
https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/voedselbossen-leesvoer-overvloed
